Pieter Omtzigt over FSV – zwarte lijsten – en de verwoestende effecten

De heer Omtzigt (Lid Omtzigt)

28 mei 2023 in de Tweede Kamer

Hieronder volgt een van de meest uitgebreide passages uit de bronnen die direct worden toegeschreven aan de heer Omtzigt, afkomstig uit een Kamerdebat over het rapport Fraude Signalering Voorziening (FSV) van de Belastingdienst:

De heer Omtzigt (Lid Omtzigt): Dank u wel, voorzitter. We spreken vandaag over een dieptepunt in de Nederlandse rechtsstaat. De Belastingdienst heeft jarenlang honderdduizenden burgers en bedrijven op zwarte lijsten geplaatst. Die burgers mochten niet weten waarom ze daarop stonden. Ze hadden daar wel zware rechtsgevolgen van. Duizenden mensen konden niet in de schuldhulpverlening komen en hebben jarenlang een bestaan in de marge geleefd, niet wetend waarom dat gebeurd is. Ruim tweeënhalf jaar na uitschakelen zijn die honderdduizenden mensen nog niet geïnformeerd. Wanneer worden de bedrijven geïnformeerd? Er zijn ook geen excuses aangeboden. De kosten van de hersteloperaties zijn niet bekend. Ook is nog niet bekend met wie de gegevens uit de FSV zijn gedeeld. Er wordt nog onderzocht welke specifieke groepen zijn gediscrimineerd. Er zijn geen herstelmaatregelen genomen.

(Vervolg van een andere alinea uit dezelfde bron, later in het debat): Aan de ene kant hebben we de belastingplichtige. Die wordt als fraudeur aangemerkt. Hem wordt niet verteld dat hij als fraudeur wordt aangemerkt. Zijn dossier wordt soms gedeeld met het UWV en soms met de gemeente. Hem wordt niet verteld of het wordt gedeeld met het UWV of de gemeente. De burger wordt zwaar benadeeld en krijgt geen manier om zijn recht te halen. Aan de andere kant hebben we het perfecte ongeluk. Dingen gebeuren, alsof we in een soort spookhuis zitten. Er kómen lijsten. Er ís een Broedkamer. Er ís een handleiding.

---

Samenvatting van de tekst van Pieter Omtzigt

De heer Omtzigt beschouwt de situatie rond de Fraude Signalering Voorziening (FSV) als een dieptepunt in de Nederlandse rechtsstaat.

Kritiek op FSV en Gevolgen

Zijn belangrijkste punten van kritiek en constatering omvatten:

• Zwarte Lijsten en Onzichtbaarheid: De Belastingdienst heeft jarenlang honderdduizenden burgers en bedrijven op zwarte lijsten geplaatst (FSV). Deze burgers wisten niet waarom ze op de lijst stonden.
• Zware Rechtsgevolgen: De registratie had zware rechtsgevolgen. Duizenden mensen konden niet in de schuldhulpverlening komen en leefden jarenlang in de marge. Omtzigt kent mensen wier leven overhoop is gegooid en wier onderneming is kapotgemaakt, veroorzaakt door deze onzichtbare kracht (zwarte lijsten) die tegen hen vecht.
• Grondrechten en Privacy: Hij vraagt zich af hoe het komt dat de overheid burgers wil vernederen en geen rekening houdt met hun grondrechten. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft geconstateerd dat er geen waarborgen, garanties, governance of toezicht waren, en noemde het de moeder der privacyschendingen.
• Onjuiste Data: In handleidingen zijn teksten gebruikt die daar nooit in hadden mogen voorkomen. In de FSV stonden onjuiste en niet-geactualiseerde persoonsgegevens, en de Belastingdienst heeft niet de nodige maatregelen getroffen om deze te rectificeren of te wissen.

Informatie en Herstel

Omtzigt wijst op ernstige tekortkomingen in de afhandeling van het schandaal:

• Gebrek aan Informatie: Ruim tweeënhalf jaar na de uitschakeling van de FSV in februari 2020 zijn honderdduizenden mensen nog niet geïnformeerd. Hij vraagt wanneer bedrijven en rechtspersonen geïnformeerd zullen worden.
• Onbekende Deling van Gegevens: De kosten van de hersteloperaties zijn niet bekend, en ook is nog niet bekend met wie de gegevens uit de FSV zijn gedeeld. Deling van informatie uit de FSV was niet beperkt tot functionele groepsmailboxen, maar omvatte ook zakelijke en zelfs privé-e-mailboxen van medewerkers. Hij benadrukt dat hij graag een nader en volledig onderzoek wil naar het delen van gegevens over ondernemingen, ondernemers en rechtspersonen die op de zwarte lijst stonden.
• Geen Excuses: Er zijn geen excuses aangeboden.
• Juridische positie van de Burger: De burger, die zwaar benadeeld wordt en soms als fraudeur wordt aangemerkt, krijgt geen manier om zijn recht te halen. Omtzigt hekelt dat een belastingplichtige soms schade moet bewijzen zonder zijn dossier te mogen zien.

Cultuur en Toekomst

Met betrekking tot de cultuur en governance binnen de Belastingdienst:

• Gebrek aan Verantwoordelijkheid: Omtzigt constateert een cultuur bij de Belastingdienst waarbij bij fouten “niemand dat gedaan heeft”. Er zijn handleidingen die door niemand zijn geschreven en lijsten die door niemand zijn samengesteld.
• Vastlegging van Besluiten: Hij dringt aan op betere vastlegging van managementbesluiten om toekomstige ongelukken te voorkomen. Hij vraagt om de bewaartermijn voor managementnotulen/samenvattingen (die nu op vijf jaar staat) te verlengen naar ten minste tien jaar en liefst twintig jaar, zodat reconstructie van gebeurtenissen mogelijk blijft. De staatssecretaris zegde toe hiernaar te zullen kijken in verband met de Archiefwet en de verbetering van privacywetgeving.
• Nieuw Systeem (TSV): Hij vraagt de staatssecretaris om de correspondentie met de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) over het nieuwe systeem, de TSV (Tijdelijke Voorziening), met de Kamer te delen. Dit omdat de AP al heeft aangegeven dat aanbevelingen van de FSV-functionaris gegevensbescherming niet zijn overgenomen.

Kijk naar deze opname voor alle informatie hierover.

Fraude Signalering Voorziening (FSV) – zwarte lijsten – en de verwoestende effecten