Toeslagenaffaire leert: Jeugdzorg is onzorgvuldig bij uit huis plaatsen van kinderen
De Jeugdzorg in Nederland moet beter worden. Het doel is dat er veel minder kinderen uit huis worden geplaatst. Dit is een belangrijk onderdeel van de toeslagenaffaire. Onderzoek zien laat dat kinderen van ouders die verdacht werden van fraude met toeslagen, te makkelijk uit huis worden geplaatst.
Frank Timmers
Dat heeft de commissie Toeslagen en Uithuisplaatsingen woensdagavond aan slachtoffers van de toeslagenaffaire laten weten. Zij werden online op de hoogte gebracht van onderzoek naar het verband tussen de toeslagenaffaire en de uithuisplaatsing van jongeren en kinderen. Donderdag maakt de commissie, die onder leiding staat van Mariëtte Hamer, de resultaten volledig openbaar.
Gezinnen kapot gemaakt
In haar rapport ‘Erfenis van onrecht’ komt de commissie Hamer tot drie hoofdconclusies. De eerste is dat de toeslagenaffaire gezinnen kapot is gemaakt. Gezinnen die eerder geen problemen hadden, beschadigden ontwricht toen ze als fraudeur werden bestempeld en duizenden euro’s nodig terugbetalen.
Voor gezinnen die wel al problemen hadden, was het volgens Hamer ‘de nekslag’. De commissie stelt vast dat een aantal uithuisplaatsingen zonder de toeslagenaffaire niet had plaatsgevonden. „Er is echt een relatie”, zei Hamer. Aantallen genoemd ze woensdagavond niet.
Falende Jeugdzorg
Dat het zover kan komen, is ook te duur aan Jeugdzorg. Als er betere hulpverlening was geweest, hadden volgens Hamer heel wat uithuisplaatsingen kunnen voorkomen worden. Hamer zei: “Er is te weinig bekeken naar wat er in gezinnen echt aan hand was. De hulpverlening is niet goed genoeg geweest.”
De derde conclusie is dat kinderen die uit huis zijn geplaatst daar tot op de dag van vandaag laatste van hebben. De onderkenning in de chat tijdens de online presentatie tot emotionele reacties. Een slachtoffer moet vechten tegen de tranen. Een ander beschrijft de verwaarlozing en mishandeling ‘waar onze kinderen mee te maken krijgen’.
Herkenning
De commissie Hamer somde woensdagavond de drie belangrijkste overweging op. De eerste is dat kinderen van ouders van de toeslagenaffaire als zelfstandig gedupeerden moeten worden en niet als de kinderen van. Die erkenning moet vervolgens leiden tot een ruime steun aan hen om een toekomst te kunnen opbouwen. Nu hebben zij het nog veel te moeilijk en lopen ze bij gemeenten tegen muren op.
Op de tweede plaats is er werk aan de winkel voor de Jeugdzorg. Die moet beter gaan functioneren. Het aantal uithuisplaatsingen moet in de toekomst minder worden. „Het moet echt veel minder worden”, zegt Hamer. „Jeugdzorg kijkt veel te weinig wat aan de hand is in het gezin.”
Vertrouwen in burgers
De derde aanbeveling is de oproep aan politiek en gedeeltelijk als jeugdzorg en kinderrechters om het rapport samen met ouders en kinderen op te pakken. Volgens Hamer betekent dat een cultuurverandering. Wil zij opereren teveel op basis van wantrouwen tegenover burgers. Kinderen en ouders verdienen meer vertrouwen.
Hamer zei dat het rapport veel nog veel uitgebreider is in consequenties en voorgesteld. Donderdag ook zij de eerste exemplaren ervan overtuigd uit aan kinderen en ouders die slachtoffer zijn van het toeslagenschandaal. Daarna krijgen drie betrokken staatssecretarissen er één en zij zullen iets moeten zeggen.
In mijn eentje
Hamer ging kort in op het nieuws van woensdag dat veel slachtoffers van de toeslagenaffaire in mijn huis brachten. Het nieuws was dat de Belastingdienst en politiek al sinds oktober gegevens hebben van mensen die zich mogelijk ten onrechte hadden als gedupeerde van de toeslagenaffaire. Hamer hintte erop dat met de lekken van dit nieuws bewust werd gewacht op het moment dat de commissie met het rapport zou komen. „Het maakt mij alleen maar strijdbaar”, zei ze.
Donderdagmiddag spreekt de Tweede Kamer over de Hersteloperatie kinderopvangtoeslag. Ouders gaven woensdagavond in de chat aan dat ze bang zijn dat er met het rapport weinig gebeurtenissen is. Hamer zei: „Dat is ook voor ons een heel grote zorg, maar we zullen het morgen zo stevig mogelijke ondergrond en zullen politiek volgen dat ze onze mogelijke wel gaan doen.”
De toeslagenaffaire is het schandaal waarbij er sprake is van fraude met kinderopvangtoeslag en duizenden ouders zwaar getroffen. Dat veroorzaakt tot financiële problemen, gecompenseerd leed en in sommige gevallen ook tot uithuisplaatsing van kinderen.