Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen geeft kabinet onvoldoende: ‘Echt treurnis tien top’
DeurGijsbert Termaat
in Binnenland
Den Haag – De teleurstelling dat hij niet is verkozen tot de Europese Ombudsman heeft hij inmiddels verwerkt. „Het is jammer, maar ook in Nederland is nog niet genoeg werk te ondernemen. En ik heb nog geen ambitie om het voor de burgers beter en gemakkelijker te maken”, zegt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen.
© Matty van Wijnbergen
Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen geeft het kabinet een onvoldoende aan.
„Natuurlijk was het een nieuwe mooie uitdaging geweest”, kijkt de 64-jarige Van Zutphen terug in zijn riante werkkamer aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag. „Europees is eigenlijk niet meer te doen dan in ons land. Daar had ik het beste zin in om die klus te pakken, maar ik ben vol vertrouwen dat mijn Portugese collega het goed gaat doen, ik zal haar nauwlettend volgen. Mijn blik is weer volledig gericht op ons land en daar valt helaas nog meer dan genoeg te verbeteren.”
Wat zeg je allemaal?
„Wat mij vooral opvalt is dat het zo stil is wat betreft nieuw beleid waar mensen toch op zitten te wachten. Dat is slecht voor het vertrouwen in de overheid, dat wordt grotendeels maar niet hersteld. Ook door het nieuwe kabinet niet; de zwakke rechten en bestaanszekerheid en alles wat daar bij hoort. En ondertussen kabbelt Groningen nog voort, net zoals de toeslagenaffaire die maar niet wordt opgelost. Dat is echt de treurnis tien top. Er zijn veel beloftes gedaan, maar er is nog weinig tot stand gebracht. Ik heb er in ieder geval nog niet veel van gezien.”
Het lijkt een herhalende wekker, want dat zegt u eigenlijk ieder jaar als u terugkijkt.
„Ja, soms lijkt het vechten tegen de bierkaai en moet je een olifantenhuid hebben. Niet alleen ik, maar ook de burger die ziet dat er weinig tot niets verandert. En die hebben er wel behoefte aan. De verandering naar rechts heeft resultaat niet opgeleverd wat men ervan had verwacht. En ik weet feitelijk nog niet wat ik van deze Tweede Kamer mag verwachten. Je zou veronderstellen dat ze vanuit het burgerperspectief handelde, maar vervolgens zijn er weer afspraken in de coalitie waarbij die op de achtergrond raken. De commissie die zou kijken naar het bestaansminimum en hoe het met de uitkeringen moet, komt maar niet van de grond. En de energiesubsidies en tegemoetkomingen eindigen, waardoor mensen ineens hele hoge rekeningen moeten betalen. Dat maakt mij echt wel zorgen voor de mensen in ons land. Ik hoop echt dat het in 2025 wel lukt het tij te keren, maar ik heb er een hard hoofd in.”
De burger voelt geen vertrouwen in het kabinet, nog wel?
„Ik ben voorzichtig mijn vertrouwen uit te spreken. Vertrouwen komt pas als ik daden zie. Dus als ik zie dat de mensen er beter van worden, dan kunnen we het daar pas over hebben. In deze ploeg kort het aan nieuw beleid en uitvoering waar de mensen echt wat aan hebben. Ik zie wel dat veel uitvoeringsorganisaties enorm hard aan het werk zijn, maar ze krijgen daar niet de optimale kansen voor de huidige coalitie het goede voor de mensen te doen.”
Bekijk ook:
Alarm deurwaarders om groei hulpvragen door hoge gasprijs: ‘Forse problemen met energierekening’
Wat voor cijfer geeft u het kabinet/overheid tot dusverre?
„Ik zou dan een tussenrapport moeten geven en dat doe je met woorden, en dan is voor het kabinet een onvoldoende. Er moet feitelijk nog heel veel gebeuren en of dat gaat is niet volkomen onduidelijk. Maar de uitvoeringsorganisaties durf ik een dikke 7,5 te geven. En daarmee stip ik direct een serieus probleem aan. Bij die laatste zit enorm veel kennis en daar zou veel beter naar gecontroleerd moeten worden om zaken gedaan te krijgen. Het is een privéobservatie van mij, maar ik denk dat onze parlementariërs te weinig bezig zijn met zaken waarbij het burgerperspectief een rol speelt. Of ze zijn met elkaar bezig of hun telefoon en daar houdt het dan mee op.”
© Matty van Wijnbergen
Reinier van Zutphen
Is het dan wel beter?
„Nou dat hangt er erg vanaf waar je woont. De verschillen verschillen zijn erg groot, want dat hangt erg samen met onder meer de financiële armslag van een gemeente. Maar het is verantwoordelijk als de bewoner daar de dupe van wordt, in bijvoorbeeld de hulp – zoals bijstand en jeugdzorg – die geboden kunnen worden. Dat mag niet afhankelijk zijn van je woonplaats, maar moet voor iedereen gelijk zijn. Het is in elk geval duidelijk dat hoe verder je van de Randstad woont, hoe moeilijk het wordt gebruik te maken van voorzieningen die er zijn. Maar in de regio zie je wel dat het zogenaamde ‘noaberschap’ telt. Daar zorgen mensen nog voor elkaar en kijken naar elkaar om.”
Bekijk ook:
Veel dieselbusjes vanaf woensdag niet meer welkom in 14 steden, maar boete blijft voorlopig uit
Zijn het ambtenarenapparaat en beleidsbepalers wel van goede kwaliteit?
„Samenspel tussen die twee moet gewoon beter. Ik constateer daar een soort van waterscheiding en dat moet veel meer samen. Ik hoop echt dat de weg gevonden wordt. Als je alleen maar vanuit je ivoren torenbeleid bepaalt en niet weet wat er op straat en de wijk gebeurt, is het einde zoek. Als je je niet tussen mensen geeft om wie het gaat, dan zul je nooit weten wat nodig is. Dus als je de slachtoffers in Groningen van toeslagenouders niet binnengaat, dan kun je onmogelijk weten wat er nodig is voor herstel. Je moet dus gesprekken aangaan om te weten welk beleid er nodig is voor de uitvoering ervan.”
Is de hulpvraag groter geworden?
„Het is feitelijk een constante stroom van 25.000 binnenkomende signalen en klachten en duizenden mensen die wij spreken bij de onderzoeken die wij zelf doen. En met vergrijzing vrees ik dat het er alleen maar meer zal worden. Dat zijn mensen die bij ons aankloppen, maar de problemen zijn veel groter. Er zijn schattingen van 4 miljoen burgers die moeite hebben met lezen en schrijven en dingen begrijpen, honderdduizenden met een bijstandsuitkering, mensen met kinderen in de jeugdzorg, honderdduizend veteranen… Het gaat over miljoenen mensen die eigenlijk beter door de overheid moeten worden ondersteund. Dat maakt me nog het meest boos, dat mensen om wie het niet geholpen wordt, terwijl het wel kan. Dat is mijn grootste frustratie.”
Bekijk ook:
Kortom, is er niet genoeg voor je om te doen?
„Ik heb ontzettend veel zin om met de agenda van volgend jaar aan de slag te gaan. We beginnen met demonstratierecht, we gaan kijken naar het migratiepact en er komt een rapport van de Veteranenombudsman aan. Ik heb een bomvolle agenda en daar heb ik zin in. Ik hou vol en ik ga er ook vol tegen aan. Het is meer dan ooit nodig.”