Onderzoek Query's aan de Poort

Onderzoek Query’s aan de Poort

Maart 2022
Dit rapport is geschreven onder verantwoordelijkheid van. Dit bestand wordt u door hen aangeboden vanuit PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. Het betreft dus geen document opgesteld door accountants. Wij hebben aangereikte informatie (zowel schriftelijk als mondeling) dan ook voor juist en volledig aangenomen en hier geen controle of andere vorm van toetsing op uitgevoerd. U kunt contact over dit onderzoek opnemen via.

U blijft te allen tijde zelf volledig verantwoordelijk voor eventuele op het rapport gebaseerde besluitvorming en/of beslissing(en). PwC aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid (ook niet voor nalatigheid) voor de gevolgen van enig handelen of nalaten door u en/of derden op basis van (de inhoud van) het rapport, en wijst iedere verantwoordelijkheid, zorgplicht en/of aansprakelijkheid – contractueel, op basis van onrechtmatige daad (inclusief nalatigheid) of anderszins – af voor enig besluit en/of enige beslissing waaraan (de inhoud van) het rapport ten grondslag ligt.

Wij stellen het rapport en de bijbehorende managementsamenvatting uitsluitend op voor de Belastingdienst als opdrachtgever, in overeenstemming met de opdrachtbevestiging. Wij accepteren richting geen enkele andere partij aansprakelijkheid of zorgplicht op basis van de inhoud van ons rapport. De Belastingdienst vrijwaart PwC te allen tijde tegen vordering van derden die voortvloeien uit of samenhangen met door ons verrichte werkzaamheden in relatie tot de Belastingdienst, behoudens indien en voor zover sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid van PwC.

In het geval u een verzoek ontvangt op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (hierna: “Wob verzoek”) ter zake van schriftelijke uitingen van PwC, verzoeken wij u ons hierover onverwijld (in ieder geval voorafgaand aan de te nemen beslissing op het Wob verzoek en derhalve voorafgaand aan eventuele openbaarmaking) schriftelijk informeren. In dat kader is het verzoek ons alle beschikbare achtergrondinformatie met betrekking tot het Wob verzoek te verstrekken.
Daarbij stelt u ons in de gelegenheid om onze visie te geven op het Wob verzoek, vooruitlopend op de door u te nemen beslissing op het Wob verzoek.

Dit document alsmede enig geschil voortvloeiende uit of verband houdend met (de inhoud van) dit document worden
uitsluitend beheerst door Nederlands recht.

‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284),
PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK 51414406), PricewaterhouseCoopers
Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK 54226368), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten
verlenen.

Voorwoord
De Belastingdienst is verantwoordelijk voor de fiscale behandeling van belastingplichtige burgers.
Daarbij heeft zij ook een toezichthoudende taak of belastingplichtige burgers hun belastingaangifte invullen conform de vigerende fiscale regelgeving.

Uit PwC-onderzoek naar de effecten van de door de directies Particulieren en MKB opgevoerde FSV-registraties, volgt dat circa 102 duizend van de FSV-registraties voortkwamen uit risicosignalering via detectie aan de Poort. PwC is door de Belastingdienst gevraagd een verdiepend onderzoek uit te voeren naar de risicosignalering bij de Belastingdienst via detectie aan de Poort. Dit onderzoek geeft inzicht in de werking van detectie aan de Poort op binnenkomende belastingaangiften van de inkomstenbelasting in de jaren 2014-2019.

Voorliggend rapport is het vijfde onderzoek in een reeks van vijf onderzoeken naar de effecten
van FSV. Wij vertrouwen erop dat dit rapport ondersteunend is aan het debat over FSV en het
oplossen van FSV gerelateerde problemen.
Amsterdam, maart 2022

Inhoudsopgave
Managementsamenvatting 5
1. Inleiding 10
1.1. Aanleiding voor dit onderzoek 10
1.2. Doelstelling en onderzoeksvragen 10
1.3. Onderzoeksaanpak 10
1.3.1. Analysekader 11
1.3.2. Data-analyse 12
1.4. Verspreiding en verwerking commentaren 13

2. Detectie aan de Poort 14
2.1. Ontstaan van de Poort 14
2.2. Detectie aan de Poort in het aangifteproces

15
3. Beantwoording onderzoeksvragen 17
3.1. De inhoudelijke motivatie van de beslisregels 17
3.2. Duiding van de query’s 18
3.2.1. Query’s jaarlijks gebouwd, de Poort bepaalt parameters en drempelwaardes 20
3.2.2. Outputbestanden query’s 21
3.3. Duiding analyse en werkwijze van de analisten aan de Poort. 23
3.3.1. Handleidingen voor de analisten aan de Poort 24
3.3.2. Geen systematische evaluatie van de query’s en de analyse aan de Poort 26
3.3.3. Geen vastgestelde taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de Poort en AO/IC ontbreekt 26
3.3.4. Data-analyse: detectie aan de Poort niet reproduceerbaar en niet repliceerbaar 27
3.4. Tot slot 29

A. Gebruikte afkortingen 31

B. Bronnenlijst 32

C. Analyseverantwoording 38
C.1. Beschikbare data 38
C.1.1. Ontvangen query’s 38
C.1.2. Output van de analisten 38
C.1.3. Beperkingen data en data-analyse 38

Managementsamenvatting
Aanleiding van het onderzoek
In de periode 2013-2019 was de Fraudesignaleringsvoorziening (hierna: FSV) één van de
applicaties die onderzoek door de intensief toezichtteams van de Belastingdienst ondersteunde.
Het werd gebruikt door de directies Toeslagen, Particulieren en MKB.
De registratie van FSV kwam voort uit tips, eerdere fraudezaken, lopend onderzoek. Een
belangrijke bron voor de registraties van FSV-Particulieren (bijna 92 duizend) en in mindere mate
MKB-belastingplichtigen (bijna 11 duizend) is ook de zogenaamde “Detectie aan de Poort”
geweest.1
In dit rapport refereren we met detectie aan de Poort aan de onderling samenhangende
werkprocessen, query’s en de analyse aan de Poort.2 Voordat een aangifte aan de
selectiemodule wordt aangeboden, vindt er eerst detectie aan de Poort plaats, waarbij de
analisten aan de Poort op basis van de uitvoer verschillende query’s beoordelen of de
binnenkomende aangiften inkomstenbelasting een verhoogd risico op systeemfraude3 bevatten,
onbewuste fouten bevatten, of direct kunnen worden aangeboden aan de selectiemodule.

Uit PwC-onderzoek naar de effecten van de door de directie Particulieren opgevoerde FSVregistraties, volgt dat circa 58% van de FSV-registraties bij Particulieren en circa 16% bij MKB
voortkwamen uit risicosignalering via detectie aan de Poort. Ook bleek dat de wijze waarop de
beslisregels in de detectie aan de Poort zijn opgesteld en de wijze waarop de analisten deze
beslisregels hanteerden nader onderzoek behoeven. Dit om zo precieze(re) duiding van de
effecten te kunnen geven aan de opvoering van signalen in FSV via de detectie aan de Poort. De
Belastingdienst heeft PwC opdracht gegeven duiding te geven aan de werking van detectie aan
de Poort (query’s en analyse) die is gebruikt in de risicoselectie op binnenkomende
belastingaangiften van de inkomstenbelasting in de jaren 2014-2019.4 Specifiek heeft de
Belastingdienst aan PwC de volgende drie onderzoeksvragen gesteld:
1. Stel de inhoudelijke motivatie van de beslisregels vast;
2. Geef duiding aan de query’s/selectieregels die in de jaren 2014-2019 gehanteerd zijn;
3. Geef duiding aan de analyse/werkwijze van de analisten aan de poort.

Onderzoeksaanpak
Voorliggend onderzoek gaat in op de door de Belastingdienst gehanteerde detectie aan de Poort,
bestaande uit de query’s en daaropvolgende analyse aan de Poort, in de periode 2014 tot en met
2019.

Conform de uitgangspunten in de OESO-richtlijn over ‘tax compliance risk management’5
is
onderzocht of voor de detectie aan de Poort de volgende zaken aanwezig zijn:
• Is er een vertaling van de toezichtstrategie naar de detectie aan de Poort;
• Zijn de geïnventariseerde fiscale- en frauderisico’s geprioriteerd op basis van
risicoanalyses;

1 PwC, Effecten FSV Particulieren, 22 december 2021.
2 Met de query’s aan de Poort wordt een verzameling van zoekopdrachten en selectieregels (query’s) op de
binnenkomende belastingaangiften bedoeld, op basis waarvan aangiften met afwijkingen ten opzichte van de norm,
bijvoorbeeld hoge aftrekposten in verhouding tot het opgegeven inkomen, worden uitgeworpen en geanalyseerd door
analisten aan de Poort. Met detectie aan de Poort refereren we in dit rapport aan de samenhangende werkprocessen
query’s en de analyse aan de Poort.
3De Belastingdienst bedoelt met systeemfraude het misbruik maken van het systeem om ten onrechte geldbedragen in de
vorm van voorlopige aanslagen of definitieve aanslagen te ontvangen, door het opzettelijk opnemen van onjuiste
gegevens in aangiften en verzoeken. Zie ook Feitenrelaas projectcode 1043 stand oktober 2020.
4 De onderzoeksperiode vangt aan in 2014 omdat dit het eerste volledige jaar is waarin FSV gebruikt werd.
5 OESO, Compliance Risk Management: Managing and Improving Tax Compliance, Guidance note, 2004.
• Hoe zijn de geïnventariseerde fiscale- en frauderisico’s vervolgens vertaald in de
beslisregels in de query’s en de bijbehorende werkwijze van de analisten.

Daarnaast hebben wij voor de jaren waarvoor data beschikbaar was, met behulp van dataanalyse een vergelijking gedaan tussen datgene dat is uitgeworpen op basis van de beslisregels
in de query en datgene dat ‘definitief’ is uitgeworpen na de analyse van de analisten aan de
Poort. Door een beoordeling te doen op basis van de uitworp van een query aan de hand van de
selectiecriteria uit de handleidingen van de analisten, hebben wij geprobeerd eventuele ‘biases’ in
de beoordeling van de analisten inzichtelijk maken.

Beantwoording onderzoeksvragen
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de beschikbaarheid van informatie en documentatie
per deelvraag van het analysekader voor ieder van jaren 2014 – 2019. Op hoofdlijnen zijn de
uitkomsten per deelvraag beschreven.

1) Inhoudelijke motivatie van de beslisregels in de query’s
Op basis van de aan PwC ter beschikking gestelde documentatie en de gesprekken met de
betrokken medewerkers van de Poort constateren we dat de query’s en de analyse aan de Poort
niet volgen uit een vertaling van de toezichtstrategie. 6

De beschrijving van de fiscale- en frauderisico’s in de beschikbare documentatie is op hoofdlijnen
en weinig specifiek. Daarnaast ontbreekt een risicoanalyse waarin de (actuele) fiscale- en
frauderisico’s zijn geïnventariseerd, geanalyseerd en geprioriteerd op basis van de vigerende
toezichtstrategie. Een doorvertaling van de risico’s in beslisregels in de query’s hebben wij niet
aangetroffen.

Uit de gesprekken met betrokken medewerkers van de Poort volgt dat de query’s en de analyses
aan de Poort werden gebaseerd op risico’s gesignaleerd uit zowel intensief als regulier toezicht,
maar dat (een structurele en georganiseerde) vastlegging hiervan niet plaatsvond. Uit de
gesprekken volgt tevens dat de focus van de detectie aan de Poort in eerdere jaren op de
systeemfraude lag en in latere jaren werd de focus meer gelegd op individuele frauderisico’s.

Een consistent beeld over de inhoudelijke motivatie van de detectie aan de Poort is de kleine
kring van medewerkers die kennis hadden van de query’s in historisch perspectief. Bij de nu nog
zittende medewerkers is de historische kennis in beperkte mate aanwezig. Het onderzoek toont
dat beslisregels en de handelingswijze van de Belastingdienst niet vastgelegd, niet gearchiveerd,
niet herleidbaar en niet reproduceerbaar zijn. Vanuit het perspectief dat selectieregels voor de

6 Wij hebben bij aanvang van het project op 18 november 2021, en vervolgens op 1 december 2021, 14 december 2021,
21 december 2021 en 4 maart 2022 informatieverzoeken gedaan ten aanzien van (i) een vertaling van de toezichtstrategie
naar de detectie aan de Poort, (ii) een risicoanalyse waarin de (actuele) fiscale- en frauderisico’s zijn geïnventariseerd,
geanalyseerd en geprioriteerd, en (iii) een vertaling van de geïnventariseerde frauderisico’s naar beslisregels in de
query’s. Tijdens de onderzoeksperiode zijn, ondanks herhaalde verzoeken, geen documenten aangereikt waaruit wij
kunnen vaststellen hoe de query’s en analyses zijn te herleiden tot en/of te relateren aan geïdentificeerde fiscale- en
frauderisico’s. Bijlage B bevat een lijst van ontvangen documenten.

periode van dit onderzoek circa 102 duizend FSV-registraties hebben geïnitieerd, laat dit
onderzoek zien dat de Belastingdienst niet in staat is een opvoering in FSV te reconstrueren op
basis van vastgelegde en gearchiveerde informatie.

2) Duiding van de query’s/selectieregels
Voordat een belastingaangifte het geautomatiseerde proces ingaat, detecteren query’s aangiftes
inkomstenbelasting die zouden kunnen wijzen op een verhoogd risico op fraude, of zouden
kunnen wijzen op invul- of scanfouten.

De query’s bevatten zoekopdrachten en selectieregels die aangiften die afwijken ten opzichte van
een vooraf gedefinieerd criterium, zoals hoge aftrekposten, uitwerpen voor nadere handmatige
analyse. Een deel van de query’s werpt aangiften uit op basis van feitelijke afwijkingen van
aangifteposten met contra-informatie. Een voorbeeld is de loonverschillen-query die de door de
belastingplichtige aangegeven loonheffing vergelijkt met de loonheffing uit de fiscale
loongegevens en de aangifte uitwerpt als het verschil boven een drempelwaarde uitkomt. Een
ander deel van de query’s werpt de aangifte uit als bepaalde aftrekposten boven een
drempelwaarde uitkomen, zoals in het geval van de query’s op giften, specifieke zorgkosten,
scholingsaftrek en eigen woning. Een laatste deel van de query’s detecteert op hoge aftrekposten
in verhouding tot het opgegeven inkomen als gevolg van mogelijke invul- en scanfouten bij
papieren aangiften en aangiften van buitenlandse belastingplichtigen.

De criteria en parameters in de query’s zijn ontleend aan patronen van onregelmatigheden en
nieuwe ontwikkelingen. Ook de beschikbare capaciteit in intensief en regulier toezicht speelt een
rol in het vaststellen van de criteria en parameters.
7 De onderbouwing van de door middel van de
query’s toegepaste criteria en parameters is zeer beperkt en onvoldoende beschikbaar om de
gemaakte achterliggende afwegingen door de Belastingdienst te kunnen duiden.

Naast een beperkte aanwezigheid van documentatie over de query’s, constateren wij ook dat de
outputbestanden zoals destijds gebruikt alleen voor 2019 konden worden geleverd door de
Belastingdienst.
8 Voor de overige jaren waren alleen voor 2017 en 2018 enkele bestanden
beschikbaar, en voor de jaren 2014, 2015 en 2016 kon de Belastingdienst geen bestanden
leveren. Bijlage C.1 geeft een overzicht van de query’s. In 2019 identificeerden de query’s die
beschikbaar zijn gesteld door de Belastingdienst circa 2 miljoen aangiften, waarvan 1,6 miljoen
buitenland aangiften, met een verhoogd risico op fraude, en welke handmatig door de analisten
aan de Poort werden geanalyseerd.

Daarnaast is het opnieuw draaien van de query’s niet mogelijk, omdat het AKI-bestand9 muteert
op basis van het deblokkeringsbeleid en de stand van het AKI-bestand destijds niet kan worden
gereconstrueerd. Indien de query’s op het huidige AKI-bestand worden gedraaid, dan zouden ze
andere uitkomsten geven. Met andere woorden een reconstructie van de selectiegronden en
motivatie binnen query en analyse aan de Poort, waaruit 102 duizend FSV-registraties
voortkomen, valt niet te maken. Selectieregels zoals toegepast door de belastingdienst zijn in hun
werking niet op sluitende wijze te reconstrueren.

3) Duiding van de analyse/werkwijze van de analisten aan de poort.

Voor ieder van de jaren 2014-2019 hebben we een handleiding voor de analisten aangetroffen.
Deze handleidingen zijn opgesteld door de analisten aan de Poort, maar hebben voor zover wij
hebben kunnen vaststellen geen formele status. Tegelijkertijd zijn deze handleidingen de beste
reflectie van de werkwijze aan de Poort en wordt deze als basis gebruikt voor onze analyse. In

7 Zie beantwoording Kamervragen over tienduizenden burgers die jaren last hadden van ‘fraudevermoedens’ van de
Belastingdienst, onder meer vraag 22 (ingezonden 14 juli 2020, kenmerk 2020Z13986)
8 Op 18 november, 1 december, 20 januari hebben wij gevraagd om data uitlevering bij intern Belastingdienst betrokken
partijen. Op 7 februari ontvingen wij data voor de jaren 2015 en 2016. Na verder doorvragen over de exacte betekenis van
de aan ons geleverde data, ontvingen wij 16 februari data van 24 query’s voor de belastingjaren 2017-2019.
9 AKI staat voor ABS Klant Informatie en staat voor een behandelvoornemen van de aangifte met de aanduiding
“uitworp gewenst” ABS staat voor Aanslag Belastingen Systeem.
8 | Onderzoek Query’s aan de Poort

alle handleidingen voor de analisten aan de Poort hebben wij bij de query’s giften en specifieke
zorgkosten beschrijvingen van beslisregels aangetroffen waarbij frauderisico’s worden gebaseerd
op persoonskenmerken, zoals nationaliteit en leeftijd (zie Tabel 2). Daarnaast hebben wij ook een
document aangetroffen met een daderprofiel die de Poort moet detecteren en een document
waarin wordt gerefereerd aan profiling.
10 Uit deze documenten maken wij op dat een deel van de
doorselectie door de analisten aan de Poort meer gericht was op karakteristieken van de
belastingplichtige dan op karakteristieken van het fiscale risico.

Tabel 2. Waarnemingen in de beschrijving van de query’s in de handleidingen 2014-2018

De outputbestanden van de analyse van de analisten aan de Poort zijn niet meer beschikbaar.
Voor de jaren 2014 tot en met 2019 hebben wij de output van de analyse van de analisten
gereconstrueerd via een afschrift van het FSV-bestand. Uit de confrontatie van de beschikbare
output van de query’s en de gereconstrueerde output van de analisten volgt dat de bulk van de
AKI-1043 opvoeringen door de analisten niet kan worden gerelateerd aan de output van de
query’s. Op basis van de aan PwC ter beschikking gestelde data is derhalve niet eenduidig vast
te stellen welke query en bijbehorende beslisregels in de analyse zijn toegepast. Een analyse op
de mate van reproduceerbaarheid en repliceerbaarheid is daarmee ook niet mogelijk. Daarom
kunnen wij niet vaststellen of het daderprofiel en de beslisregels op de beschreven wijze zijn
toegepast, en kan de Belastingdienst geen documenten aanleveren die het mogelijk maakt de
werkwijze uit het verleden te bevestigen dan wel te ontkrachten.

Verder hebben wij geen systematische evaluaties van de detectie aan de Poort aangetroffen. Het
is daarmee niet vast te stellen of de detectie aan de Poort functioneerde zoals bij de ontwikkeling
van de query werd ingeschat, of de ‘juiste’ risico’s werden geselecteerd en hoe het aantal
fraudegevallen bij de aangifte inkomstenbelasting zich ontwikkelde. Dit is van belang omdat de
zoekcriteria in de fraudequery’s generiek op een bepaalde post in de aangifte inkomstenheffing
aanslaan en dus het risico bestaat dat de analisten aan de Poort ook aangiftes selecteren die niet
aangemerkt zouden moeten worden als frauderisico. Daarbij stuurde de Poort hoofdzakelijk op
het correctiepercentage van de gedetecteerde aangiften. Zonder een analyse van de
bronoorzaken van correcties en het effect van de Poort op het nalevingsgedrag is niet vast te
stellen of de hoge correctiepercentages kunnen worden toegeschreven aan de detectie aan de
Poort, of dat andere verklaringen een rol spelen.
11

Daarnaast ontbreekt de AO/IC van de detectie aan de Poort. Beschrijvingen van
(werk)processen, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn niet aangetroffen, of in het
geval ze bestaan, zoals de handleidingen voor de analist, zijn deze niet officieel vastgesteld.

10 Bron: 1) Boeven vangen aan de poort. Deze documentatie beschrijft het volgende daderprofiel: laag inkomen volgens
de contra-informatie, (boven)modaal loon volgens aangifte, doorgaans jong (18-35), vaak geen fiscale partner, veelal man
en vaak van buitenlandse komaf. 2) Belastingdienst, Fraudevisie 2013.
11 De Algemene Rekenkamer wees in 2016 ook op het feit dat de Belastingdienst wel beschikt over gegevens over de
financiële resultaten van de controles in termen van correctiebedragen, maar niet over effecten op het nalevingsgedrag.
Zie pagina 20 van Algemene Rekenkamer, Handhavingsbeleid Belastingdienst, 2016.
9 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Binnen de Poort verrichtten vijf (inclusief ‘buitenland’ zes) analisten alle kritische processen (de
analyses), waarop hoogstens een beperkte of onvolledige interne controle werd uitgevoerd. Ook
blijkt uit de gesprekken met de betrokken medewerkers van de Poort en uit e-mailwisselingen, dat
een ingewerkte achtervang niet beschikbaar was. Dit tezamen leidde tot een situatie waarin de
individuele analisten veel interpretatieruimte hadden bij het uitvoeren van de analyse op de query,
zonder waarborgen om de objectiviteit in de analyse te kunnen garanderen.

4) Tot slot

Uit het onderzoek volgt dat door de Belastingdienst ingestelde kwaliteitscontroles en waarborgen
voor zorgvuldige selectie van het proces ‘detectie aan de Poort’ ontbraken. Het risico bestaat dat
aangiften met gelijke fiscale karakteristieken geen gelijke kans hadden om door de Poort
aangemerkt te worden als een verhoogd risico op fraude, in intensief toezicht terecht te komen en
daarmee in FSV te worden geregistreerd. De directe gevolgen van een FSV-registratie kunnen
onder meer het afwijzen van betalingsregelingen en het afwijzen van toegang tot de minnelijke
schuldregeling natuurlijke personen zijn.
12

Veel noodzakelijke documentatie, waarvan de onderzoekers hadden verwacht deze aan te
treffen, bleek te niet te bestaan. De inhoudelijke kennis van de motivatie en totstandkoming van
de query’s en de analyse aan de Poort was beperkt tot een kleine kring van medewerkers. Binnen
deze kring werd veel mondeling gewisseld en vond structurele vastlegging van keuzes en
besluiten niet plaats. Daarnaast bleken op grond van de AVG alle resultaten van de analyse aan
de Poort te zijn verwijderd uit de systemen van de Belastingdienst. Door beperkte vastlegging van
de werkprocessen van de detectie aan de Poort is niet meer te achterhalen om welke reden een
aangifte van een burger is aangemerkt voor behandeling in intensief toezicht. Ondanks onze
inspanningen is het op basis van de beschikbare informatie niet sluitend vast te stellen wat de
werkelijke werkwijze is geweest. Wat we wel hebben kunnen vaststellen ten aanzien van een
potentieel effect op de selectie van aangiften van burgers via het proces van detectie aan de
Poort is dat de query’s selecteerden op fiscale risico’s, maar dat een deel van de doorselectie
door de analisten aan de Poort meer gericht is geweest op de kenmerken van de
belastingplichtige dan op de fiscale risico’s. Indien er geen nieuwe informatie ter beschikking komt
na nieuwe zoekacties zal het selecterende effect van query’s en daarmee de reden van circa 102
duizend in FSV opgevoerde registraties door de directie Particulieren en de directie MKB
onduidelijk blijven.

Wij adviseren de Belastingdienst dan ook om voor de werkzaamheden aan de Poort te
onderzoeken hoe de risicoselectie conform bestaande richtlijnen (denk bijvoorbeeld aan OESO)
kan worden ingericht.

Verder hadden wij verwacht dat op basis van de Archiefwet en de Selectielijst voor de
administratieve neerslag van de Belastingdienst/Centrale Administratie13, de databestanden van
het proces detectie aan de Poort zouden zijn gearchiveerd. In de Selectielijst staat beschreven
dat voor de inkomensheffing bestanden en informatie 12 jaar na belastingjaar gearchiveerd
moeten worden voor het proces van massaal en geautomatiseerd verwerken van aangiften,
waarvan de uitvalbehandeling en het uitvoeren van bestandscorrecties onderdeel zijn.14 Wij
adviseren de Belastingdienst bij toekomstige werkzaamheden aan de Poort, dan wel bij
processen die daar sterk mee vergelijkbaar zijn, voor de medewerkers duidelijk te hebben welke
werkzaamheden gearchiveerd moet worden.

12 PwC, Effecten FSV Particulieren, 22 december 2021.
13 Zie Nationaal Archief, Selectielijst voor de administratieve neerslag van de Belastingdienst Centrale Administratie,
Vastgesteld Staatscourant 22488, 4 mei 2016. Volgens de website van het Nationaal Archief is de status van deze lijst
actueel.
14 Dit onderzoek betreft geen juridische analyse en hoe deze verplichting zich verhoudt tot de AVG is dan ook niet door
ons onderzocht.
10 | Onderzoek Query’s aan de Poort

1. Inleiding
1.1. Aanleiding voor dit onderzoek
De Belastingdienst is verantwoordelijk voor de fiscale behandeling van belastingplichtige burgers.
Daarbij heeft zij ook een toezichthoudende taak of belastingplichtige burgers hun
belastingaangifte invullen conform de vigerende fiscale regelgeving.

In de periode 2013-2019 was de Fraude Signalering Voorziening (hierna: FSV) één van de
applicaties die onderzoek door de intensief toezichtteams van de Belastingdienst ondersteunde,
en werd gebruikt door de directies Toeslagen, Particulieren en MKB.

Het eerdere PwC-onderzoek Particulieren, en tevens rakend aan FSV-registraties MKB,
concludeerde dat de wijze waarop de beslisregels in de query’s aan de Poort zijn opgesteld en de
wijze waarop de analisten deze beslisregels hanteerden nader onderzoek behoeven. Gegeven
het hoge aandeel van de FSV-registraties dat voortkwam uit risicosignalering via detectie aan de
Poort en de gevolgen van een FSV-registratie voor een burger, is het van belang om precieze(re)
duiding te kunnen geven aan de opvoering van signalen in FSV via de detectie aan de Poort. Dit
rapport presenteert de uitkomsten van het onderzoek naar de werking van de detectie aan de
Poort.

1.2. Doelstelling en onderzoeksvragen
De Belastingdienst heeft PwC opdracht gegeven duiding te geven aan de werking van query’s
aan de Poort die zijn gebruikt in de risicoselectie op binnenkomende belastingaangiften van de
inkomstenbelasting in de jaren 2014-2019. De onderzoeksperiode vangt aan in 2014 omdat dit
het eerste volledige jaar is waarin FSV gebruikt werd.

Specifiek heeft de Belastingdienst aan PwC de volgende drie onderzoeksvragen gesteld:
1. Stel de inhoudelijke motivatie van de beslisregels vast.
2. Geef duiding aan de query’s/selectieregels die in de jaren 2014-2019 gehanteerd zijn.
3. Geef duiding aan de analyse/werkwijze van de analisten aan de poort.

1.3. Onderzoeksaanpak
Voorliggend onderzoek gaat in op de door de Belastingdienst gehanteerde detectie aan de Poort,
bestaande uit de query’s en daaropvolgende analyse aan de Poort, in de periode 2014 tot en met
2019.

Om antwoord te kunnen geven op de vraag hoe de detectie aan de Poort werkte, is het
noodzakelijk breed te kijken hoe frauderisico-signalen werden vertaald in query’s en analyses aan
de Poort. Aan de hand van een analysekader hebben we voor de detectie aan de Poort
onderzocht hoe de toezichtstrategie is vertaald in de detectie aan de Poort, hoe de
geïnventariseerde fiscale en frauderisico’s zijn geprioriteerd op basis van risicoanalyses, en hoe
de geïnventariseerde fiscale en frauderisico’s vervolgens zijn vertaald in de beslisregels in de

15 PwC, Effecten FSV Particulieren, 22 december 2021.
11 | Onderzoek Query’s aan de Poort

query’s en de bijbehorende werkwijze van de analisten. Sectie 1.3.1 gaat dieper in op het
analysekader.

Daarnaast is een vergelijking gemaakt tussen datgene dat is uitgeworpen op basis van de
beslisregels in de query en datgene dat ‘definitief’ is uitgeworpen na de selectie van de analisten
aan de Poort. Daarvoor hebben wij bij de start van het onderzoek een data-verzoek gedaan voor
data van de output van de query’s en data van de output van de analisten. De beschikbaarheid
van data als ook de toegang tot de beschikbare data was een probleem. In drie data-uitvragen is
uiteindelijk voor 24 query’s zeer partieel uit de kalenderjaren 2017 – 2019 data geleverd. Sectie
1.3.2 diept de gevolgde aanpak verder uit.

1.3.1. Analysekader
Om de query’s, de selectieregels, de werking van de selectieregels, de analyse van de analisten
aan de poort, en de inhoudelijke motivatie van de selectieregels gestructureerd te kunnen
onderzoeken, hebben wij een analysekader opgesteld. Dit analysekader volgt de uitgangspunten
van de OESO-richtlijn over ‘tax compliance risk management’16 . Deze richtlijn is gebaseerd op de
best practices van risicogericht toezicht op de naleving van fiscale wet- en regelgeving uit OESOlanden en is vergelijkbaar met bekende raamwerken voor risicogericht toezicht uit de literatuur.17
Op basis van dit kader hebben j we in drie stappen onderzocht of voor de detectie aan de Poort
de volgende zaken aanwezig zijn: hoe is de toezichtstrategie vertaald in detectie aan de Poort,
hoe de geïnventariseerde zijn fiscale en frauderisico’s geprioriteerd op basis van risicoanalyses,
en hoe zijn de geïnventariseerde fiscale en frauderisico’s vervolgens vertaald in de beslisregels in
de query’s en de bijbehorende werkwijze van de analisten, zie ook Tabel 2.

De eerste stap onderzoekt de inhoudelijke motivatie van de beslisregels in de query’s en in de
analyses van de analyse aan de Poort. We onderzoeken daarbij de vertaling van de
doelstellingen van de toezichtstrategie naar de query’s en de analyse aan de Poort. Ook
onderzoeken we of de gesignaleerde frauderisico’s volgen uit een (risico)analyse op fiscale- en
frauderisico’s, en zo ja hoe deze risico’s zijn geïnventariseerd, geanalyseerd en geprioriteerd. Om
vervolgens zicht te kunnen krijgen op de wijze waarop fiscale risico’s worden vertaald in
beslisregels in de query’s (en de analyse aan de Poort), onderzoeken we de relatie tussen het
gesignaleerde frauderisico, de eenduidigheid van die relatie en de eventuele onderliggende
aannames bij deze relatie.

In de tweede stap duiden we de query’s door documentatie te bestuderen met beschrijvingen van
de query’s, de in de query toegepaste zoekcriteria en de uitwerking van de zoekcriteria.
Daarnaast inventariseren we of de output van de query’s is vastgelegd, gearchiveerd, herleidbaar
en reproduceerbaar is.

In de derde en laatste stap onderzoeken we de werkwijze van analisten. Daarbij onderzoeken we
op welke wijze de analisten de query’s analyseerden, en hoe de werkwijze is vastgelegd. Daarbij
inventariseren we ook of de output van de analisten is vastgelegd, gearchiveerd, herleidbaar en
reproduceerbaar is. Ook onderzoeken wij of de analyse aan de Poort is geëvalueerd en welke
waarborgen aanwezig waren om objectiviteit in de analyse te garanderen.

Met dit analysekader bouwen wij in drie stappen een totaalbeeld op van de totstandkoming van
de detectie en selectie aan de Poort, de selectieregels, de werking van de selectieregels, en de
analyse van de analisten aan de Poort. Het onderzoek baseren wij uitsluitend op de aangetroffen
informatie binnen de door de directie Particulieren beschikbaar gestelde informatie en de
gevoerde gesprekken met bij de Poort betrokken medewerkers.18 De observaties die we ontlenen

16 OESO, Compliance Risk Management: Managing and Improving Tax Compliance, Guidance note, 2004.
17 Zie bijvoorbeeld M. Sparrow, The regulatory craft en Beraad van Inspecteurs-Generaal, Leidraad objectgericht
risicomanagement door rijkstoezichthouders, 2006
18 Wij hebben bij aanvang van het project op 18 november 2021, en vervolgens op 1 december 2021, 14 december 2021,
21 december 2021 en 4 maart 2022 informatieverzoeken gedaan ten aanzien van (i) een vertaling van de toezichtstrategie
naar de detectie aan de Poort, (ii) een risicoanalyse waarin de (actuele) fiscale- en frauderisico’s zijn geïnventariseerd,
geanalyseerd en geprioriteerd, en (iii) een vertaling van de geïnventariseerde frauderisico’s naar beslisregels in de
query’s. Tijdens de onderzoeksperiode zijn, ondanks herhaalde verzoeken, geen documenten aangereikt waaruit wij

12 | Onderzoek Query’s aan de Poort

aan de gesprekken met de bij de Poort betrokken medewerkers hebben wij bij hen teruggelegd
ter verificatie.

Tabel 3. Analysekader

1.3.2. Data-analyse
Om de duiding van de detectie aan de Poort kwantitatief te kunnen verrijken, voeren wij voor de
jaren waarvoor data beschikbaar was, een data-analyse uit. In deze analyse vergelijken we
datgene dat is uitgeworpen op basis van de beslisregels in de query met datgene dat ‘definitief’ is
uitgeworpen na de selectie van de analisten aan de Poort. Aan de hand van de criteria uit de
handleidingen van de analisten en de uitworp van de query kunnen we eventuele ‘verschuivingen’
tussen de query-uitkomst en de beoordeling van de analisten inzichtelijk maken en kwantitatief
duiden.

Ten behoeve van dit onderzoek hebben wij van de Belastingdienst de output van 24 query’s
ontvangen voor de belastingjaren 2017 – 2019.19 De output van de overige query’s die in dezelfde
periode werden gedraaid en query’s ook eerdere aangiften selecteerden, konden niet worden
opgeleverd door de Belastingdienst omdat de unieke identificatiecode van deze query’s niet kon
worden achterhaald in de beschikbare documentatie. De output van de query’s koppelen we aan
de AKI-registraties die we destilleren uit de FSV-database. Van de FSV-database hebben wij een
kopie ontvangen van de data uit de in februari 2020 bevroren FSV-database ontvangen. Sectie
C.1. geeft een overzicht van de data.

Omdat de output voor de fraudequery’s alleen voor de jaren 2017-2019 beschikbaar is, kan de
bulk van de AKI-1043 opvoeringen door de analisten niet worden gerelateerd aan de output van
de query’s. Hieruit volgt dat op basis van de aan PwC ter beschikking gestelde data er geen
relatie is vast te stellen tussen de query en bijbehorende beslisregels in de analyse. Een analyse
op de mate van reproduceerbaarheid en repliceerbaarheid van de detectie aan de Poort is
daarmee ook niet mogelijk.

kunnen vaststellen hoe de query’s en analyses zijn te herleiden tot en/of te relateren aan geïdentificeerde fiscale- en
frauderisico’s. Bijlage B bevat een lijst van ontvangen documenten.
19 Op 18 november, 1 december, 20 januari hebben wij gevraagd om data uitlevering bij intern Belastingdienst betrokken
partijen. Op 7 februari ontvingen wij data voor de jaren 2015 en 2016. Na verder doorvragen over de exacte betekenis van
de aan ons geleverde data, ontvingen wij 16 februari data van 13 query’s voor de jaren 2017-2019.

13 | Onderzoek Query’s aan de Poort

1.4. Verspreiding en verwerking commentaren
De conceptversie van dit rapport (kenmerk: 2022-0089 SM/sv/nb) hebben wij op 10 maart 2022
ter controle op feitelijke onjuistheden voorgelegd aan de begeleidingscommissie en
opdrachtgever van dit onderzoek. Dit heeft geresulteerd in een lijst met commentaren vanuit de
Belastingdienst.

PwC heeft de ontvangen commentaren doorgenomen. Feitelijke onjuistheden hebben wij
gecorrigeerd. Voor de overige ontvangen commentaren geldt dat PwC zelfstandig heeft besloten
om naar aanleiding van het commentaar aanpassingen in het rapport door te voeren. Het
ontvangen commentaar en de reactie van PwC hierop (aanpassing doorvoeren of niet, inclusief
motivatie) zijn schriftelijk vastgelegd en met het aanbieden van een nieuwe versie van het rapport
aan de opdrachtgever meegestuurd.

Dit eindrapport (kenmerk: 2022-0104/SM/sv/lc) heeft PwC op 16 maart 2022 zelfstandig en
zonder interventie door de begeleidingscommissie of opdrachtgever vastgesteld en is voor
akkoord aan de opdrachtgever aangeboden.

2. Detectie aan de Poort

2.1. Ontstaan van de Poort
In 2008 startte de Belastingdienst met het inrichten van het toezicht inkomensheffing (IH) aan de
voorkant van het geautomatiseerd proces. Dit wordt ook wel “de detectie aan de Poort” of “de
analyse aan de Poort” genoemd.20 De Poort refereert aan de plek waar de verzoeken voor
voorlopige teruggave (VT) en de aangiften IH digitaal binnen komen. De Poort is bemenst met
analisten die beschikken over zowel fiscale expertise als expertise van de IH-processen binnen
de Belastingdienst.

Bij de start van de Poort was de doelstelling om inconsistenties in binnengekomen aangiften IH te
signaleren en te herstellen.21 Bij de analyse aan de poort worden onder meer onbewuste fouten
en vergissingen van de belastingplichtige gecorrigeerd, zoals typefouten, duidelijke
cijferverwisselingen, komma-gebruik in plaats van punten, of het invullen van het BSN bij het
loonbedrag. Hierdoor wordt voorkomen dat belastingplichtigen een te hoge teruggave of te
betalen aanslag ontvangen die later na correctie kan resulteren in hoge terugvorderingen of
verminderingen.
22 Voor de Belastingdienst speelt bij dergelijke VT-verzoeken een
invorderingsrisico. Voor de belastingplichtige speelt een te voorkomen toekomstige
betalingsverplichting en/of mogelijk een periode met een lagere of stopzetten van toeslagen met
bijkomende problemen voor de burger.

In 2009 werd de HOTHOR-signalering23 op het VT-proces centraal belegd bij de Poort. In de
periode voor 2009 was de HOTHOR belegd bij de regiokantoren van de Belastingdienst. De
analisten aan de Poort constateerden mogelijke fraude op verschillende aangifteposten, waarbij
veel fraudeposten net onder de reguliere HOTHOR-grens lagen. Het vermoeden was dat de
HOTHOR-normen buiten de Belastingdienst bekend waren en dat bij de aangifte daarop werd
ingespeeld. Voor de Belastingdienst was dit aanleiding om in 2010 ‘fraudequery’s’ te bouwen en
die vervolgens door de analisten aan de Poort te laten analyseren. Vanaf dat moment had de
Poort dus naast het doel van herstellen en voorkomen van onjuistheden, ook het detecteren van
bewuste fouten of frauderisico-signalen als doelstelling. Vanaf 2011 lag de focus van de Poort op
het aanpakken van systeemfraude.
24

In latere jaren, ongeveer vanaf 2014 worden de analyses van de Poort uitgebreid met query’s
gericht op andere frauderisico’s, zoals mogelijke fraudes met de aangifterubriek resultaat uit
overige werkzaamheden (ROW). De expertise van de Poort op het gebied van het detecteren van
risico’s op basis van tekstvelden werd binnen de landelijke toezichtorganisatie (LTO) als een
aanvulling op de weegmodule25 gezien. Uit de beschikbare documentatie blijkt dat het team met
de naam ‘de Poort’ door regulier toezicht wordt gevraagd door middel van query’s en analyse het
aantal te onderzoeken risicoposten voor regulier toezicht te verminderen en vermoedelijke
fraudeposten zo vroeg mogelijk in het proces om te buigen naar intensief toezicht.26

20 Zie Feitenrelaas projectcode 1043 stand oktober 2020.
21 Zie Feitenrelaas projectcode 1043 stand oktober 2020, en Kamerbrief ‘Hervatting analyses projectcode 1043’, 31 maart
2021.
22 Dit kwam voor doordat een belastingplichtige per abuis twee keer het loon invulde, of het BSN in plaats van loon
invulde. Als dat niet bij de poort wordt hersteld, dan wordt de burger geconfronteerd met een te betalen aanslag en het
verlagen of stoppen van toeslagen door het zelf aangegeven te hoge inkomen. Ook komt het voor dat de vooraf ingevulde
aangifte (VIA) het loon al heeft ingevuld en de burger het loon nogmaals invult, met dezelfde consequenties.
23 Hoge toelage hoog risico.
24 Zie Kamerstukken 2010 – 2011, 32 740, nr. 1. Bij systeemfraude wordt, door middel van het opzettelijk opnemen van
onjuiste gegevens in aangiften en verzoeken, misbruik gemaakt van het systeem om ten onrechte geldbedragen in de
vorm van voorlopige aanslagen of definitieve aanslagen te ontvangen.
25 Binnen het geautomatiseerd proces (soms ook wel massale proces genoemd), worden de aangiften eerst beoordeeld
door de Poort, om vervolgens door de weegmodule te worden onderworpen aan een inhoudelijke beoordeling. Het doel
daarbij is te bepalen of de belastingplichtige aan de op hem of haar van toepassing zijnde fiscale bepalingen heeft
nageleefd.
26 Zie Belastingdienst, Fraudevisie 2013 Belastingsdienst.doc

15 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Uit de gesprekken met de betrokken Belastingdienstmedewerkers volgt dat in de beginjaren de
werkvoorraden in het VT-fraudetraject hoog waren. Dit kwam onder meer vanwege het feit dat het
mogelijk was om met één Digid voor ieder BSN een aangifte in te dienen en dat daaruit
omvangrijke aantallen risicosignalen ten aanzien van systeemfraude door de Poort werden
voortgebracht, terwijl de bijbehorende capaciteit aan deskundig personeel ontbrak. Naarmate de
Poort en Intensief Toezicht meer ervaring opdeden over fraudepatronen en de omgang met
veranderende fraudepatronen, ontstond in de loop der jaren een werkwijze tussen de Poort en IT
om zo actueel mogelijk frauderisico’s te detecteren. Naarmate de systeemfraude-signalen
afnamen door de parameters voor de fraudedetectie te optimaliseren, ontstond er geplande
ruimte om andere frauderisico’s aan de Poort te detecteren en te analyseren, zoals mogelijke
fraude met resultaat uit overige werkzaamheden (ROW).

2.2. Detectie aan de Poort in het aangifteproces
Jaarlijks ontvangt de Belastingdienst circa 12 miljoen definitieve aangiften. Iedere ingediende
aangifte inkomstenbelasting wordt in het Aanslagbelastingensysteem (ABS) door de
selectiemodule behandeld. Op grond van deze behandeling wordt bepaald welke aangiften voor
inhoudelijke behandeling in aanmerking komen.

De selectiemodule is gevuld met selectieregels die voor dat jaar van toepassing zijn op de
ingediende aangiften. Bij het grootste deel van de selectieregels wordt gebruik gemaakt van
vergelijkingen van de velden in de aangifte met bijvoorbeeld loon-, bank- en hypotheek- en
verzekeringsgegevens of met gegevens uit het voorgaande jaar. Andere selectieregels
vergelijken de gegevens in een aangifte met een bepaalde drempelwaarde.

Voordat een aangifte aan de selectiemodule wordt aangeboden, vond er eerst detectie aan de
Poort plaats om verhoogde risico’s op fraude te identificeren en onbewuste fouten in de aangifte
te herstellen. De analisten aan de Poort beoordelen op basis van verschillende query’s of bij de
binnenkomende aangiften inkomstenbelasting een verhoogd risico op systeemfraude aanwezig
is, of dat aangiften onbewuste fouten bevatten. Bij de aangiften met een verhoogd risico op
fraude voeren de analisten een AKI 1043 op. Bij aangiften met onbewuste fouten en vergissingen
voeren de analisten een IB80 op en geleiden zij deze voor herstel door aan de afdeling Centrale
Administratieve Processen (CAP) in Heerlen.

Na behandeling door de selectiemodule worden aangiften met een AKI 1043 aangeboden aan
intensief toezicht.27 Een deel van de aangiften wordt doorgeleid naar het regulier toezicht,
afhankelijk van de voor dat jaar van toepassing zijnde selectieregels aan de Poort. Voor de
resterende aangiften geldt dat zij het automatisch proces doorlopen en via de selectiemodule
kunnen worden uitgeworpen voor regulier toezicht, of dat de definitieve aangifte via het
automatisch proces wordt vastgesteld.

Uit de beschikbare documentatie volgt dat de Poort jaarlijks circa 50 duizend aangiften
selecteerde, waarvan circa 30 duizend aangiften de analyse leidde tot een correctie van de
aangifte op scan- en invulfouten. Voor de overige circa 20 duizend aangiften leidde de analyse tot
een vermoeden van een verhoogd risico op systeemfraude, waarna de analisten aan de Poort
voor deze aangiftes een AKI 1043 opvoeren. Dit hebben wij op basis van de beschikbare data
niet kunnen reconstrueren.

27 Het kantoor Buitenland voerde bij uitwerpingen van de query en na analyse van de query de AKI-reden Kantoor
Buitenland op voor regulier toezicht, en voerder de AKI-code 1043 nauwelijks op. De AKI-reden Kantoortoets Buitenland
werd alleen voor het onderhavige belastingjaar opgevoerd.

16 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Figuur 1. Proces detectie aan de Poort

17 | Onderzoek Query’s aan de Poort

3. Beantwoording onderzoeksvragen

In dit hoofdstuk beantwoorden wij de drie onderzoeksvragen zoals deze door de Belastingdienst
aan ons gesteld zijn. Het analysekader behandelt onderzoeksvragen 1, 2 en 3 gecombineerd.
Onderstaande tabel geeft op basis van het analysekader een overzicht van de beschikbaarheid
van informatie en documentatie per onderdeel van het analysekader voor ieder van jaren 2014 –
2019.

Tabel 4. Beantwoording deelvragen analysekader

3.1. De inhoudelijke motivatie van de beslisregels
Wij hebben onderzocht of de detectie aan de Poort is te herleiden naar een doorvertaling van de
toezichtstrategie, in welke mate de (actuele) fiscale- en frauderisico’s waarop de Poort zich richtte
volgen uit een (risico)analyse, en hoe de risico’s waarop de Poort zich richtte vervolgens zijn
doorvertaald in beslisregels voor de detectie aan de Poort.

De beschikbare documentatie die ziet op de operationalisering van de toezichtstrategie beschrijft
voornamelijk de beschikbare toezichtinstrumenten, waaronder de instrumenten in het toezicht
voor het behandelen van fraude in de aangifte IH.28 De afweging welke instrumenten waarvoor in
te zetten worden niet beschreven. De documentatie beschrijft op hoofdlijnen wel dat de
handhaving niet alleen gericht moet zijn op de bestrijding van fraude maar ook op het voorkomen
van fraude. Afwegingen op welke (categorieën van) frauderisico’s bestrijding of risicoreducerende inzet wordt gepleegd en welke rol detectie aan de Poort daarbij heeft, worden niet
inzichtelijk gemaakt. Derhalve kunnen wij niet vaststellen of de detectie aan de Poort volgt uit een
vertaling van de toezichtstrategie.

De beschrijving van de fiscale- en frauderisico’s in de beschikbare documentatie is op hoofdlijnen
en onvoldoende gedetailleerd voor ons onderzoeksdoel. Een achterliggende risicoanalyse, waarin
de (actuele) fiscale- en frauderisico’s zijn geïdentificeerd, geanalyseerd en geprioriteerd op basis
van de vigerende toezichtstrategie, hebben wij voor geen van de jaren in de onderzoeksperiode
aangetroffen. Ook een doorvertaling van de fiscale en frauderisico’s in beslisregels in de query’s
en de daaropvolgende analyses hebben wij niet aangetroffen. De Belastingdienst is daarmee niet
in staat documentatie op leveren die ons in staat heeft gesteld de beslisregels die Belastingdienst
heeft gebruikt te reconstrueren.

28 Wij hebben bij aanvang van het project op 18 november 2021, en vervolgens op 1 december 2021, 14 december 2021,
21 december 2021 en 4 maart 2022 informatieverzoeken gedaan ten aanzien van (i) een vertaling van de toezichtstrategie
naar de detectie aan de Poort, (ii) een risicoanalyse waarin de (actuele) fiscale- en frauderisico’s zijn geïnventariseerd,
geanalyseerd en geprioriteerd, en (iii) een vertaling van de geïnventariseerde frauderisico’s naar beslisregels in de
query’s. Tijdens de onderzoeksperiode zijn, ondanks herhaalde verzoeken, geen documenten aangereikt waaruit wij
kunnen vaststellen hoe de query’s en analyses zijn te herleiden tot en/of te relateren aan geïdentificeerde fiscale- en
frauderisico’s. Bijlage B bevat een lijst van ontvangen documenten

18 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Uit de gesprekken met betrokken medewerkers bij de detectie aan de Poort volgt dat de query’s
en de analyses aan de Poort werden gebaseerd op risico’s gesignaleerd uit zowel intensief als
regulier toezicht, maar dat een structurele vastlegging hiervan niet plaatsvond. Het toezicht
vormde een belangrijke bron voor de Poort om actuele fiscale- of frauderisico’s in beeld te krijgen.
Om die reden schoven twee medewerkers van de Poort aan bij de maandelijkse overleggen van
de intensief toezichtteams. Actuele risico’s die in het uitvoeren van het toezicht voorkwamen
werden besproken en, indien nodig nam de Poort deze risico’s vaak zo snel als mogelijk mee in
de query’s en/of de analyses door de analist. Schriftelijke vastlegging van de vertaling van deze
risico’s in de query’s en analyses aan de Poort, zo blijkt uit de gesprekken, was van
ondergeschikt belang. Vanwege de beperkte capaciteit werd ervoor gekozen om zoveel mogelijk
capaciteit in te zetten voor analyse aan de Poort, en niet om de gemaakte keuzes te
documenteren. Daarbij speelde ook dat de identificatie van de actuele frauderisico’s veelal
samenliep met werkzaamheden in het kader van de detectie aan de Poort gedurende de piektijd
in de aangifteperiode.

Uit de gesprekken volgt tevens dat de focus van de selectie aan de Poort in de jaren 2014/2015
zich voornamelijk op de georganiseerde frauderisico’s concentreerde. Dit is in lijn met het beleid
dat de Belastingdienst destijds voerde, en ook in lijn met het beleid van het kabinet, zoals
verwoord in de Belastingplannen van die jaren. Naarmate de risico’s van georganiseerde fraude
terugliepen en de Poort meer ervaring kreeg met het detecteren van frauderisico’s, begon de
Poort in afstemming met intensief toezicht zich ook te focussen op individuele frauderisico’s. Het
draaide daarbij om frauderisico’s die de weegmodule niet, of minder goed, uit de aangiftestroom
kon filteren, bijvoorbeeld omdat de weegmodule tekstvelden beperkt kon interpreteren. Daarmee
verschoof de focus van de Poort naar individuele frauderisico’s, zoals mogelijke fraude met
resultaat overige werkzaamheden (ROW). Schriftelijke vastlegging van de vertaling hiervan in de
query’s en analyses aan de Poort, zo blijkt uit de gesprekken, heeft ook in dit geval niet
plaatsgevonden.

Op basis van de aan PwC ter beschikking gestelde documentatie en de gesprekken met
betrokken medewerkers constateren we dat de query’s en de analyse aan de Poort niet volgen uit
een gestructureerde en herleidbare uitwerking van een risicoanalyse van (actuele) fiscale- en
fraude risico’s afgezet tegen de toezichtstrategie van de Belastingdienst. De aangetroffen
beschrijvingen van de fiscale- en frauderisico’s zijn op hoofdlijnen, weinig specifiek en wij hebben
geen documentatie en aanknopingspunten aangetroffen die wijzen op een achterliggende
analyse van de (actuele) fiscale risico’s.

Daarnaast is een opvallend consistent beeld over de inhoudelijke motivatie van de detectie aan
de Poort de kleine kring van medewerkers die kennis hadden van de query’s en de handmatige
analyse op de uitvoer van de query’s. Bij de nu nog zittende bij de Poort betrokken medewerkers
is de historische kennis in beperkte mate aanwezig.
29 Vanuit het perspectief dat selectieregels
voor de periode van ons onderzoek circa 102 duizend FSV-registraties hebben geïnitieerd,
hadden wij meer checks en balances verwacht. De facto is de motivatie van deze 102 duizend
FSV-registraties niet meer objectief te achterhalen.

3.2. Duiding van de query’s
Voordat een belastingaangifte het geautomatiseerde proces ingaat, detecteren query’s aangiftes
inkomstenbelasting die afwijken van de norm en zouden kunnen wijzen op een verhoogd risico op
fraude, of zouden kunnen wijzen op invul- of scanfouten.

De query’s bevatten een verzameling van zoekopdrachten en selectieregels die aangiften die
afwijken ten opzichte van een vooraf gedefinieerd critetrium, zoals hoge aftrekposten, uitwerpen

29 Dit geldt niet voor de buitenland-query’s, die door specialisten van Kantoor Buitenland zijn ontwikkeld en in de
onderzochte periode ook werden beheerd en geanalyseerd door de specialisten van Kantoor Buitenland.

19 | Onderzoek Query’s aan de Poort

voor nadere analyse.
30 Een deel van de query’s werpt aangiften uit op basis van feitelijke
afwijkingen van posten in de aangifte met contra-informatie, zoals in de loonverschillen-query die
de door de belastingplichtige aangegeven loonheffing vergelijkt met de loonheffing uit de fiscale
loongegevens en de aangifte uitwerpt als het verschil boven een bepaalde drempelwaarde
uitkomt. Een ander deel van de query’s werpt de aangifte uit als bepaalde aftrekposten boven een
bepaalde drempelwaarde uitkomen, zoals in het geval van de query’s op giften, specifieke
zorgkosten, scholingsaftrek en eigen woning. Met uitzondering van specifieke zorgkosten speelt
bij deze aftrekposten de toelichting een belangrijke rol bij de beoordeling van een mogelijk
verhoogd risico op fraude. De weegmodule kon in de onderzoeksperiode de teksten in de
tekstvelden niet lezen en dus niet beoordelen of de aangifte een risico op fraude bevat. Met de
werkwijze van detectie aan de Poort konden de tekstvelden wel worden beoordeeld door de
analisten.31 Een laatste deel van de query’s detecteert op hoge aftrekposten in verhouding tot het
opgegeven inkomen als gevolg van mogelijke invul- en scanfouten bij papieren aangiften en
aangiften van buitenlandse belastingplichtigen. Onderstaande tabel vat de query’s die draaiden in
de jaren 2014-2019 samen.

Tabel 5. Samenvatting query’s

Query Beschrijving
Papier binnenland Deze query werpt alle papieren aangiften binnenland uit ten behoeve van
analyse door de analist op inconsistenties in de aangifte die kunnen wijzen op
invul- of inscanfouten, of kunnen wijzen op een verhoogd risico op fraude.
AKI 1043/1044/9044/9045
Elektronisch of Papier, en
voorraadsanering
Deze query verzamelt alle elektronische of papieren aangiften binnenland
waarvoor geldt dat voor actuele belastingjaar een AKI als fraudepost is
opgevoerd. De analisten aan de Poort passen op deze query vervolgens het
vigerende deblokkeringsbeleid en het beleid ten aanzien van de
voorraadsanering toe.
Loonverschillen
Elektronisch
Query werpt aangifte uit als de loonheffing in de aangifte hoger is dan de
loonheffing uit de contra-informatie plus een drempelwaarde, of als de in de
aangifte opgevoerde loonheffing hoger is dan het loon in de aangifte. Op
basis van deze uitworpen kan de analist analyseren of er sprake kan zijn van
een verhoogd risico op fraude veroorzaakt door aftrekposten en/of bijzondere
heffingskortingen.
Giften Query werpt aangiftes uit waarbij de totale aftrek giften, inclusief fiscaal
Partner, boven een drempelwaarde uitkomen en de gift een bepaalde
minimale omvang heeft.
Specifieke zorgkosten Een aangifte wordt door deze query uitgeworpen als de totale aftrek van
specifieke zorgkosten, voor toerekening aan de partner boven een
drempelwaarde uitkomt.
Eigen woning Deze query werpt een aangifte uit als in de contra-informatie geen eigen
woning bekend is, of als de verschillen van de opgevoerde aftrekposten eigen
woning afwijken van de aftrekposten eigen woning die volgen uit de contrainformatie met daarbij opgeteld een bepaalde drempelwaarde.

30 De query’s bevatten een opdracht die aan ABS (tot 2015) of LPV1 (vanaf 2015) wordt gegeven om een bepaalde
posten in de aangifte op te zoeken en de vergelijken met contra-informatie en/of bepaalde posten te vergelijken met een
bepaalde parameter- of drempelwaarde.

31 De weegmodule kon in de onderzoeksperiode de teksten in de tekstvelden niet lezen en dus niet beoordelen of de
aangifte een risico op fraude bevat. Met de werkwijze van detectie aan de Poort konden de tekstvelden wel worden
beoordeeld door de analisten. Uit de aangeleverde documentatie kunnen wij niet herleiden of de weegmodule op dit
moment tekstvelden ten behoeve van frauderisico-signalering kan uitlezen.

20 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Restgroep De aangiftes die deze query uitwerpt zijn aangiftes die niet zijn uitgeworpen
door één van de overige query’s, maar waarbij geldt dat in de aangifte sprake
is van hoge aftrekposten bij scholingsuitgaven, alimentatie of bij restant
persoonsgebonden aftrek (RPGA). Voor ieder van de categorieën
aftrekposten is een drempelwaarde gedefinieerd.
HOTHOR Deze query werpt aangiften uit waarvoor een geautomatiseerde definitieve
aanslag is aangemaakt, maar die wel heeft geleid tot een hoge teruggaaf met
een hoog risico (HOTHOR). Een HOTHOR wordt bepaald door
drempelwaarden voor de omvang van de teruggave, of de omvang van de te
betalen heffing, en is een interne controlemaatregel van de Belastingdienst.
32
Op basis van deze query beoordelen de analisten aan de Poort of de
HOTHOR kan worden goedgekeurd, naar regulier toezicht of naar intensief
toezicht moet worden doorgeleid.
Inburgeringskosten Een aangifte wordt door deze query uitgeworpen als scholingsuitgaven boven
een bepaalde drempelwaarde uitkomen in het corresponderende tekstveld
beschrijvingen bevat die relateren aan kosten voor inburgering.
C-Biljetten en M-Biljetten IH
Elektronisch of papier
Deze query’s werpen alle papieren en elektronische aangiften buitenland uit
ten behoeve van analyse door de analist op inconsistenties in de aangifte,
mogelijk verhoogd risico op fraude. Het kantoor Buitenland beheerde en
analyseerde deze query’s. Het kantoor Buitenland detecteert met deze query
ook risico’s op het gebied van premieheffing.
VT/VA met of zonder
uitworp
Deze query brengt in het VT/VA proces de aangiften in beeld waar de
weegmodule mogelijk geen juiste conclusie kan trekken, bijvoorbeeld door
handmatig opgelegde VA’s.

Het aantal query’s varieert per kalenderjaar, en hangt ook af van de fiscale- en frauderisico’s die
op dat moment van toepassing waren en de beschikbare capaciteit om de signalen van de Poort
in het toezicht op te kunnen pakken. Zo is in kalenderjaar 2018 een query toegevoegd die
specifiek zag op een verhoogd risico van fraude met inburgeringskosten, en is vanaf 2015 bij
verschillende query’s instructies toegevoegd om vermoedelijke frauderisico’s met betrekking tot
ROW te detecteren.

3.2.1. Query’s jaarlijks gebouwd, de Poort bepaalt parameters en drempelwaardes
Uit de opdrachten om de query’s te bouwen constateren wij dat de query’s ieder jaar opnieuw
werden gebouwd door CIV/Apeldoorn. Ook volgt uit de documentatie en opdrachtformulieren voor
de bouw van de query’s dat de zoekcriteria binnen de fraudequery’s één op één overeenkomen
met de post op de aangifte waarop de query detecteert. Verder bevatten de query’s zoekcriteria
die posten op de aangifte vergelijken met een bepaalde drempelwaarde of met informatie uit
externe bronnen.33

De criteria en parameters in de query’s zijn ontleend aan geobserveerde patronen van
onregelmatigheden, als ook aan nieuwe ontwikkelingen die zich voordoen. Ook de beschikbare
capaciteit in intensief en regulier toezicht speelde een rol in het vaststellen van de criteria en
parameters.

34 De vastlegging van de kalibratie van de criteria en parameters waarop de query’s
32 De hoogte van het inkomen speelt geen directe rol bij de HOTHOR-signalering bij IH, zie Sectie 3.3.4. . Bij toeslagen
speelt het inkomen wel een directe rol omdat de omvang van de toeslag een directe relatie heeft met de hoogte van het
inkomen.
33 Informatie uit externe bronnen die de Belastingdienst voor haar toezicht gebruikt wordt ook wel aan gerefereerd als
contra-informatie.
34 Zie beantwoording Kamervragen over tienduizenden burgers die jaren last hadden van ‘fraudevermoedens’ van de
Belastingdienst, onder meer vraag 22 (ingezonden 14 juli 2020, kenmerk 2020Z13986)

21 | Onderzoek Query’s aan de Poort

uitwerpen is zeer beperkt en onvoldoende beschikbaar om de gemaakte achterliggende
afwegingen door de Belastingdienst te kunnen duiden.

3.2.2. Outputbestanden query’s
Op basis van de unieke identificatiecodes in de beschikbare documentatie over de query’s zijn 46
outputbestanden op de Q-schijven teruggevonden. Dit betreft de output van 24 query’s die
gedraaid zijn in de kalenderjaren 2017 – 2019, en welke leidde tot de selectie van aangiften in de
belastingjaren 2016 – 2018. Op de Q-schijven van de Belastingdienst is ook output van andere
query’s aangetroffen. Omdat de identificatiecodes van deze query’s niet zijn teruggevonden in de
beschikbare documentatie en de query-bestanden geen begeleidende toelichting bevatten, is niet
vast te stellen bij welke query deze query-bestanden horen, in welk jaar de query is gedraaid en
of de output in de analyse aan de Poort is ingezet. Die query’s bleken niet geschikt om
meegenomen te worden in dit onderzoek.

Tabel 6 geeft een overzicht van de query’s waarvoor PwC output van de Belastingdienst heeft
ontvangen. De fraudequery’s zijn compleet voor 2019. Voor de andere jaren zijn de
outputbestanden van de fraudequery’s of in zijn geheel niet beschikbaar (2015 en 2016), of deels
beschikbaar (2017 en 2018). Dit betekent dat alleen voor 2019 een zinnige reconstructie van de
detectie aan de Poort kan worden gemaakt.

Voor 2017 zijn alleen query’s ontvangen die zijn gedraaid vanaf 1 september 2017. Het aantal
uitgeworpen aangiften in 2017 is om die reden en vanwege het kleine aantal query’s waarvoor
output beschikbaar was, beperkt tot circa 37 duizend. In 2018 betrof het aantal uitgeworpen
aangiften circa 664 duizend, voornamelijk gedreven door de query’s die betrekking hebben op het
buitenland. In 2019 zijn bijna 2 miljoen aangiften uitgeworpen.

Tabel 6. Overzicht van de ontvangen query’s en de startjaren van de query’s

Figuur 3 laat zien welke query’s in 2019 de 2 miljoen aangiftes hebben uitgeworpen en om welke
reden deze 2 miljoen aangiften handmatig voor analisten aan de Poort zijn geanalyseerd. Ruim
1,6 miljoen aangiftes zijn uitgeworpen door de query’s gerelateerd aan buitenlandse
belastingplichtigen. Ruim 180 duizend aangiftes zijn uitgeworpen door de verzamelquery. Circa
60 duizend verzoeken zijn uitgeworpen door query’s gericht op de voorlopige teruggave of
aanslag, ruim 40 duizend aangiftes zijn uitgeworpen door de HOTHOR-query, en ruim 20 duizend
aangiftes zijn uitgeworpen door query’s gerelateerd aan het deblokkeringsbeleid. De overige 80
duizend aangiftes zijn uitgeworpen door de fraudequery’s, waarvan het zwaartepunt ligt bij de
query’s fraude papieren aangiften, tekstveld eigen woning, tekstveld specifieke en
loonverschillen.

22 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Figuur 2. Herkomst naar query van de 2 miljoen uitgeworpen aangiften die op basis
hiervan in 2019 handmatig zijn gecontroleerd door de analisten aan de Poort

De output van de query’s komt overeen met de output zoals gedocumenteerd in de
opdrachtformulieren om de query’s te bouwen en de handleidingen. Hierbij vallen de volgende
punten op. Ten eerste het aantal HOTHOR-uitworpen, In 2019 werpt de HOTHOR-query 44
duizend aangiftes uit op basis van de HOTHOR-signalering, waarbij er afhankelijk van de hoogte
van de HOTHOR-grens het risico van een selectie richting bepaalde inkomens kan bestaan.
35
In
welke mate deze bias nog aanwezig was na de handmatige analyse hebben wij door ontbreken
van de daarvoor benodigde data niet kunnen nagaan.

Ten tweede, verschilt de mate waarin de nationaliteitscodes zijn opgevoerd per query, zie Tabel 7
voor een overzicht voor de query’s uit 2018 en 2019. Opvallend is dat bij de query’s gericht op
buitenlandse belastingplichtigen circa 80% van de aangiftes is voorzien van een
nationaliteitscode. De Belastingdienst heeft voor aangiften door buitenlandse belastingplichtigen
deze informatie nodig om onder meer de omvang van een mogelijk invorderingsrisico te bepalen.
De mogelijkheden voor de Belastingdienst om terugvorderingen te kunnen doen op nietNederlandse belastingplichtigen verschilt per land.

Bij verschillende query’s gericht op binnenlandse belastingplichtigen is de opvoering van de
nationaliteitscode bij de HOTHOR, deblokkeringsbeleid, VT/VA en fraude papier teruggebracht
van 100% naar 0%. Dit is in lijn met het beleid zoals door de Staatssecretaris is verkondigd in
2019, waarin staat dat met uitzindering van een expliciete wettelijke grondslag, nationaliteit niet
mag worden gebruikt ten behoeve van de handhavingstaak van de Belastingdienst, en dat eind
2019 nationaliteitsgegevens zijn verwijderd in de systemen van de Belastingdienst.36 Voor de
fraudequery’s loonverschillen, giften, eigen woning, specifieke zorgkosten en studiekosten
hebben wij in 2019 in de output van de query’s nationaliteitscodes aangetroffen, zie Tabel 7. In
welke mate de analisten aan de Poort in 2019 gebruik hebben gemaakt van de
nationaliteitscodes kan niet worden vastgesteld op basis van de beschikbare informatie.
35 Zie voetnoot 32 en ook de beantwoording van Kamervragen over nieuwsbericht ‘Overheid heeft nog jaren nodig om
‘foute’ persoonsgegevens op te ruimen’ van 2 juni 2021.

36 Zie Kamerstuk 31066, nr 538.

23 | Onderzoek Query’s aan de Poort

Tabel 7. Gebruik nationaliteitscodes

3.3. Duiding analyse en werkwijze van de analisten aan de Poort.
De analisten aan de Poort analyseren de output van de query. Uit de handleidingen voor de
analisten volgt dat de analyse op de query in de periode 2014-2018
37 twee hoofddoelstellingen
had.

De eerste doelstelling van de analyse van de query is voor iedere aangifte in de query te bepalen
of deze voor handmatige behandeling in aanmerking komt. In de praktijk betekent dat de analist
alle aangiften in de query moet analyseren om tot een beoordeling te komen of een uitgeworpen
aangifte aanleiding geeft om deze te beleggen bij intensief toezicht, of dat een uitgeworpen
aangifte aanleiding geeft om mogelijke invul- en scanfouten te herstellen, of dat een aangifte
geen verdere aandacht vereist en kan worden afgedaan door het geautomatiseerde proces. De
analisten voeren bij de aangiften die kwalificeren voor intensief toezicht een AKI1043 op, en
versturen die aangiftes naar VTA-team in Eindhoven om de AKI te muteren. Voor de aangiften die
in aanmerking komen om invul- en scanfouten te herstellen voeren de analisten een IB80 op, en
sturen die aangiftes naar CAP/Heerlen. Ook berekenen de analisten het financiële belang van de
aangiften met een frauderisico (AKI 1043) en de aangiften met invul- en scanfouten door een
vuistregel toe te passen op de te veel geclaimde aftrek.

De tweede doelstelling van de analyse is te beoordelen of een aangifte die reeds een AKI
blokkade heeft, kwalificeert voor deblokkade of dat de AKI 1043 gehandhaafd dient te worden.
Opgevoerde AKI’s blijven vijf belastingjaren geldig na het belastingjaar waarin de AKI werd
opgevoerd. Analisten aan de Poort kunnen op die manier monitoren of de behandeling door het
Intensief Toezichtteam van de toekomstige aangiftes van de desbetreffende burger nodig is. Als
de aangifte van de desbetreffende burger voor het eerste jaar na de opvoering van de AKI bij de
Poort binnenkomt, dan heeft de Poort inzicht in de resultaten van de beoordeling door Intensief
Toezicht van het voorgaande jaar. Deze informatie weegt de analist mee in de risicobeoordeling
van de aangifte van de desbetreffende burger. Als de aangifte voor het nieuwe jaar geen risico’s
bevat die behandeling door het Intensief Toezicht-team vereisen, dan deblokkeert de analist38 de
AKI door de einddatum van de AKI te zetten op het voorafgaande jaar, waardoor de AKI voor het
onderliggende jaar, en de daarop volgende jaren, niet meer op de aangifte zit.

Uit eerdere rapportages over het project 1043 volgt dat het deblokkeringsbeleid niet volledig
volgens het vigerende beleid is uitgevoerd. Voor ongeveer 9% van de belastingplichtigen zijn de
AKI-codes 1043/44 niet gedeblokkeerd op het moment waarop dat volgens de vigerende

37 Voor 2019 is geen handleiding aangetroffen.
38 Tussen 2010 en 2014 voerde de kantoortoetser het deblokkeringsbeleid uit. Omdat het deblokkeren niet altijd
(juist/tijdig) plaatsvond en eenheid van beleid en uitvoering ontbrak, werd de uitvoering van het deblokkeringsbeleid in
2015 door de analisten aan de Poort uitgevoerd. Uit eerder onderzoek blijkt dat in 2014 verhoudingsgewijs meer
deblokkeringen gemist werden dan in latere jaren (Zie Onderzoek fiscale behandeling 1043, 1 april 2021). Vanaf 2016
werd aan De Poort ook gekeken naar het resultaat van de kantoortoets van het voorgaande jaar.

24 | Onderzoek Query’s aan de Poort

deblokkeringsinstructie wel had moeten gebeuren. Hierdoor hebben zo’n 7.400 in FSVgeregistreerde burgers te lang onder intensief toezicht hebben gestaan.39

3.3.1. Handleidingen voor de analisten aan de Poort
Voor de jaren 2014-2018 is er een handleiding voor de analisten gevonden op de systemen van
de Belastingdienst. Voor 2019 is er geen handleiding gevonden. Uit de aangetroffen
handleidingen blijkt dat deze handleidingen zijn opgeteld ter ondersteuning voor de analisten en
voor het waarborgen van de uniformiteit in de analyse. Tegelijkertijd zijn deze handleidingen niet
vastgesteld door de Belastingdienst. Om deze reden kunnen wij van geen van deze
handleidingen vaststellen of de versie die wij hebben ingezien ook de versie is die daadwerkelijk
door de analisten is gebruikt. Tegelijk mist enige andere vorm van documentatie. Wij gaan er
daarom vanuit dat de documentatie tot op een zekere hoogte in de praktijk gebruikt is. Dat blijkt
ook omdat beslisregels in de gesprekken met de betrokken medewerkers deels herkend en
genoemd werden.

De handleidingen beschrijven in beperkte mate hoe de analist kan komen tot een beoordeling of
een uitworp aanleiding geeft om een aangifte te beleggen bij een (intensief of regulier)
toezichtteam dan wel in aanmerking komt voor herstel van invul- of scanfouten, of geen verdere
aandacht vereist en kan worden aangeboden aan de selectiemodule. Verder wordt tot op
detailniveau beschreven welke “Conclusies” kunnen volgen uit de analyse, en aan wie na afloop
van de analyse welke conclusies moeten worden doorgezet. Daarnaast beschrijft de handleiding
ook gedetailleerd hoe de analist het financiële belang moet berekenen van de aangiftes die na
analyse worden aangeboden aan (intensief) toezicht. Maandelijks worden via het overzicht
Poortwachters de resultaten van het analysewerk gerapporteerd aan de projectleider
systeemfraude IH 1043 (in de jaren 2014 en 2015) of de LTO-groep (2016 – 2019).

Daarnaast bevat de handleiding bij de query’s ‘giften’, ‘papieren aangiften’ en ‘specifieke
zorgkosten’ aanwijzingen voor systematische beslisregels waarbij frauderisico’s in de aangifte
worden gebaseerd op persoonskenmerken van de belastingplichtige. Tabel 8 geeft een overzicht.

Bij de query de specifieke zorgkosten beschrijft de handleiding in alle jaren dat ‘nationaliteiten met
een opvallende patroon uitgaven (bijvoorbeeld: Hoge medicijnkosten door belastingplichtigen wier
achternaam eindigt op ….IC)’ en ‘wijken met een opvallend patroon van uitgaven’ als
(vermoedelijke/mogelijke) fraudeposten in aanmerking komen. Vanaf 2015 beschrijft de
handleiding dat intoetsfouten die leiden tot zeer hoge zorgkosten (denk aan beddengoed,
medicijnen en geneeskundige hulp) en op basis van de contra-informatie onmogelijk betaald
kunnen zijn, de aangifte van jonge belastingplichtigen als fraude moet worden aangemerkt omdat
zij deskundige pc-gebruikers zijn. De aangifte van ouderen moeten naar regulier toezicht worden
doorgezet. De handleiding definieert jonge belastingplichtige en ouderen niet, en laat dat impliciet
aan de analist over. Verder beschrijft de handleiding voor de jaren 2015-2018 dat in de
zorgkosten-query in de eerste query de verhouding fraude tot regulier toezicht 7 staat tot 1 was,
waarmee er lijkt te worden voorgesorteerd op een beeld dat de meeste risico’s die de analisten
detecteren waarschijnlijk fraude (moeten) zijn. De handleiding voor de jaren 2014 en 2015 stelt
ook dat specificaties in aangiften die grote gelijkenis vertonen met eerder in AKI geregistreerde
posten, als frauderisico moeten worden aangemerkt.
39 Onderzoek fiscale behandeling 1043, 1 april 2021
25 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Tabel 8. Waarnemingen in de beschrijving van de query’s in de handleidingen 2014-2018
De handleiding bij de giftenquery beschrijft in alle jaren dat giften met in het tekstveld ‘moskeeën’
of ‘moskee als periodieke gift’ als risico op fraude moeten worden aangemerkt. In de handleiding
van 2014 constateren we dat er geen beleid is gedefinieerd hoe om te gaan met giften aan
moskeeën. Van de circa 500 moskeeën in Nederland hebben er circa 50 een ANBI-status. Uit de
beschikbare documentatie blijkt dat de Poort bij uitblijven van een beleidslijn alle (periodieke)
giften aan moskeeën boven een drempelwaarde aanmerkt als frauderisico. Waarborgen om te
voorkomen dat aangiften met een giften aan een moskee met een ANBI-status, welke aftrekbaar
zijn, niet worden aangemerkt als frauderisico, hebben wij niet aangetroffen in de beschikbare
documentatie. Daarnaast hebben wij in de handleidingen van 2016 bij de giftenquery dat giften
aan ‘kerkelijke instellingen alleen met hoofdletters in gevuld door allochtonen’ als risico op fraude
moeten worden aangemerkt. Evenzo constateren wij dat in 2016 in de giftenquery
nationaliteitscodes zijn opgenomen, en dat de handleiding stelt dat dit “Zeker bij giften een
belangrijk gegeven”40 is. Daarnaast bevat de lijst van instellingen waaraan giften boven een
drempelwaarde altijd als fraude moet worden aangemerkt, bij twee organisaties een voetnoot
“mits niet autochtoon”. Deze voetnoot heeft geen verdere toelichting.
In het verlengde van de handleidingen hebben wij ook documentatie aangetroffen waarin het
profiel van de dader die aan de Poort moet worden gedetecteerd, wordt beschreven. Deze
documentatie beschrijft het volgende daderprofiel: laag inkomen volgens de contra-informatie,
(boven)modaal loon volgens aangifte, doorgaans jong (18-35), vaak geen fiscale partner, veelal
man en vaak van buitenlandse komaf.41
Op basis van de beschikbare informatie is niet vast te stellen of, en zo ja in welke mate de
beslisregels en het daderprofiel ook daadwerkelijk zijn gebruikt. Hiervoor zijn vier redenen. Ten
eerste beschikte de analist over veel vrije interpretatieruimte en kon (in theorie) afwijken van de
handleiding. Ten tweede, de handleidingen zijn niet vastgesteld en werden niet als werkinstructie
gebruikt, aldus de analisten die wij hebben gesproken. Uit meerdere gesprekken met betrokken
medewerkers volgt dat de analisten hun werkwijze opdeden via instructies van de analisten die
de query’s opstelden. Ten derde volgt uit de gesprekken met betrokken analisten aan de Poort
dat in bepaalde aangiftejaren risico’s op fraudepatronen bevatten die samenhangen met afkomst,
bepaalde postcodes en bepaalde namen. Dit kan volgens de analisten die wij hebben gesproken
een reden zijn waarom deze als risico in de handleiding zijn terecht gekomen. Ten vierde is de
precieze input die de analisten destijds hebben gebruikt in hun analyse, en de output van hun
analyse niet meer beschikbaar. Een precieze reconstructie van de analyse was voor PwC tijdens
dit onderzoek niet mogelijk.
40 Bron: Handleiding 2016
41 Bron: Boeven vangen aan de poort.ppt
26 | Onderzoek Query’s aan de Poort
3.3.2. Geen systematische evaluatie van de query’s en de analyse aan de Poort
Wij hebben geen systematische evaluaties van de detectie aan de Poort aangetroffen. Het is
daarmee niet vast te stellen of de detectie aan de Poort werkte zoals bij de ontwikkeling van de
query werd ingeschat, of de ‘juiste’ risico’s werden geselecteerd en hoe het aantal fraudegevallen
bij de aangifte inkomstenbelasting zich ontwikkelde.
Of de juiste risico’s werden geselecteerd is van belang omdat de zoekcriteria in de fraudequery’s
generiek op een bepaalde post in de aangifte inkomstenheffing aanslaan. Hierbij bestaat dus het
risico dat de analisten aan de Poort ook aangiftes selecteren die niet aangemerkt zouden moeten
worden als frauderisico. Immers, handmatige analyse van de query moet ervoor zorgen dat
aangiften die niet aangemerkt zouden moeten worden als frauderisico, niet naar intensief toezicht
worden doorgeleid. Daarnaast kan het zo zijn dat gelijke gevallen niet uniform worden behandeld.
Dit kan zowel verschillen tussen analisten betreffen, als verschillen binnen een aangiftejaar (van
één of meerdere analisten). Over de aanwezigheid van deze risico’s hebben wij geen analyse of
een evaluatie aangetroffen, net zoals wij geen evaluaties hebben aangetroffen of, en in welke
mate, de detectie aan de Poort de ‘juiste’ risico’s uit selecteerde.
De gedeeltelijke uitzondering hierop is het AKI-deblokkeringsbeleid. Wij hebben in de beschikbare
documentatie memo’s aangetroffen met analyses van de analisten van de Poort over de mate
van correcte, uniforme en tijdige toepassing van het AKI-deblokkeringsbeleid, waarbij ook
aanbevelingen werden gedaan om de correcte toepassing van het deblokkeringsbeleid te
verbeteren.42 Een evaluatie van de effecten van de doorgevoerde wijzigingen en of de wijzigingen
het beoogde resultaat hebben bewerkstelligd, hebben wij niet aangetroffen.
Daarnaast, zo blijkt uit gesprekken met betrokken medewerkers en verschillende emailwisselingen, stuurde de Poort in de praktijk hoofdzakelijk op het correctiepercentage van de
gedetecteerde aangiften. Het uitgangspunt van de Belastingdienst was dat fraude leidt tot een
correctie. Uit verschillende documenten blijkt dat het correctiepercentage op de aangiften die aan
toezicht zijn onderworpen op grond van een AKI1043 circa 80% bedraagt. Echter, zonder een
analyse van de bronoorzaken van correcties en het effect van de Poort op het nalevingsgedrag is
niet vast te stellen of de hoge correctiepercentages kunnen worden toegeschreven aan de
detectie aan de Poort, of dat andere verklaringen een rol spelen.
43
3.3.3. Geen vastgestelde taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de
Poort en AO/IC ontbreekt
Op basis van de aan PwC ter beschikking gestelde documentatie en de gesprekken met
betrokken medewerkers constateren we dat de AO/IC van de Poort in de periode 2014-2019
ontbreekt. Formele beschrijvingen van (werk)processen, verantwoordelijkheden, mandaten en
kwaliteitscontrole ontbreken.
De handleidingen voor de analisten aan de Poort in de periode 2014-2019 beschrijven onder
meer de taken en werkzaamheden van de Poort. Tegelijkertijd zijn de handleidingen niet officieel
vastgesteld, en daarmee geen vastgestelde beschrijving van de taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden van de Poort. Uit de teksten in de handleiding blijkt ook niet dat een
officieel vastgestelde versie van de handleiding in de periode 2014-2019 zou bestaan, hetgeen
eerder ook door de Staatssecretaris aan de Tweede Kamer is gecommuniceerd.
44
Daarnaast beschrijven de handleidingen voor de analisten dat de positionering van de
werkzaamheden aan de Poort in de jaren 2014-2019 onduidelijk is. Uit gesprekken met betrokken
medewerkers volgt dat de eindverantwoordelijkheid voor de werkzaamheden bij de directie
42 Memo ‘Keuzes maken dat doe je zelf’, 10 oktober 2014
43 De Algemene Rekenkamer wees in 2016 ook op het feit dat de Belastingdienst wel beschikt over gegevens over de
financiële resultaten van de controles in termen van correctiebedragen, maar niet over effecten op het nalevingsgedrag.
Zie pagina 20 van Algemene Rekenkamer, Handhavingsbeleid Belastingdienst, 2016.
44 Kamerstukken II 2020/21 31066, nr. 803.
27 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Particulieren lag, maar dat de praktische aansturing van het management van de directie
Particulieren zeer beperkt was.45
Ook constateren we op basis van de beschikbare documentatie en de gesprekken met betrokken
medewerkers dat een AO/IC bij de Poort, of een andere systematische kwaliteitscontrole, niet
aanwezig was. Binnen de Poort verrichten vijf personen (inclusief buitenland zes) alle kritische
processen (de analyses), waarop hoogstens een beperkte of onvolledige interne controle werd
uitgevoerd. Op basis van de documentatie en de gesprekken constateren we dat procedures om
objectiviteit in de analyse te waarborgen, zeker gegeven de speelruimte die analisten hebben,
ontbraken. Zo was er bijvoorbeeld geen vier-ogen principe. Ook vastlegging en evaluatie van de
uitkomsten in belangrijke procesmomenten gebeurde niet. Daarnaast, zo bleek uit de gesprekken
en uit een aantal e-mails, was een ingewerkte achtervang niet beschikbaar. Het risico van beperkt
beschikbare capaciteit en dat slechts vijf personen alle kritische processen verrichten werd
overigens in 2015 door de projectleider van het project 1043 gesignaleerd. Wij hebben niet
kunnen achterhalen of opvolging is gegeven aan deze signalen.
Dit alles tezamen leidde in de periode 2014-2019 tot een situatie waarin de individuele analisten
veel interpretatieruimte hadden bij het uitvoeren van de analyse op de query, zonder door de
Belastingdienst ingestelde procedures om de objectiviteit in de analyse te kunnen waarborgen.
3.3.4. Data-analyse: detectie aan de Poort niet reproduceerbaar en niet repliceerbaar
De outputbestanden van de analyse van de analisten aan de Poort zijn niet meer beschikbaar.
Echter, de output van de analyse van de analisten kan herkend worden in FSV door specifieke
eigenschappen. Zo werden voor FSV-opvoeringen door de directie Particulieren alleen Aangifte
Fraude formulieren gebruikt, en werden er geen AKI 1043/1044 registraties opgevoerd binnen de
competente eenheid Toeslagen. Toepassing van deze filtering op het bij ons beschikbare FSVbestand resulteert in de potentiële output van de analyse aan de Poort.
46 Figuur 3 presenteert het
aantal AKI-1043 opvoeringen door de Poort. Hierbij valt op dat de het zwaartepunt van de AKI1043 opvoeringen ligt in de jaren 2010 tot en met 2016. Het aantal opgevoerde AKI-1043
registraties in 2017-2019 ligt een factor honderd lager. Een verklaring voor 2018 en 2019 is dat
vanaf 2018 FSV niet meer gevuld werd met toegekende AKI-1043 codes. Voor 2017 is er geen
verklaring.
45 In 2020 heeft de Belastingdienst, zo blijkt uit de handleiding uit 2020, officieel vastgesteld dat de
eindverantwoordelijkheid van de werkzaamheden bij de directie Particulieren ligt. Uit de beschikbare documentatie volgt
vervolgens dat dat niet betekent dat de directie Particulieren daardoor per definitie ook de verantwoordelijkheid heeft voor
de aansturing van de werkzaamheden. Zo heeft CAP de aansturingsverantwoordelijkheid voor het verwerken van de
IB80-posten, maar neemt CAP zelf geen besluiten over inhoud van de werkzaamheden; daarvoor volgt CAP de
“Handleiding voor analisten aan De Poort”. Het management van Particulieren en CAP, zo blijkt uit de handleiding 2020,
hebben in 2020 nadere afspraken gemaakt over de wijze waarop de aansturing wordt ingevuld.
46 Deze filtering bevat naast output van de analyse aan de Poort mogelijk ook opgevoerde FSV-registraties vanuit het
CAF en de herhaalde AKI 1043/1044 registraties.
28 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Figuur 3. Aantal AKI1043 opvoeringen vanuit de analyse aan de Poort in de periode 2010-
2020
Omdat de output van de fraudequery’s alleen voor de jaren 2017-2019 beschikbaar is, kan de
bulk van de van de AKI-1043 opvoering door de analisten niet worden gerelateerd aan de output
van de query’s. Figuur 4 laat de confrontatie van het aantal uitgeworpen aangiftes door de query’s
en de opgevoerde AKI-1043 door de analisten op basis van de door de Belastingdienst geleverde
data zien. Uit deze figuur volgt direct dat op basis van de aan PwC ter beschikking gestelde data
niet eenduidig is vast te stellen welke query en bijbehorende beslisregels in de analyse zijn
toegepast. Een analyse op de mate van reproduceerbaarheid en repliceerbaarheid is daarmee
ook niet mogelijk.
Figuur 4. Confrontatie output query’s en output analyse op basis van beschikbare data
De aangeleverde data geeft wel de mogelijkheid patronen te analyseren in de output van de
query’s en waarop de analisten aan de Poort aangiftes doorselecteerden richting intensief
toezicht. Figuur 5 laat de verdeling van de uitgeworpen aangiftes naar inkomensgroep van de
specifieke zorgkosten query en de loonverschillenquery zien. Beide query’s selecteren een hoger
aandeel aangiftes met een laag inkomen. De analisten aan de Poort analyseerden bij deze
query’s dus een bestand met een vertekening naar lage inkomens. De beschikbare informatie
stelt ons niet in staat om vast te stellen of deze vertekening bij hen bekend was, en zo ja, op
welke wijze de analisten hierop gehandeld hebben.
29 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Figuur 5. Verdeling uitgeworpen aangiftes naar inkomensgroep van de specifieke
zorgkosten query en de loonverschillenquery
Figuur 6 laat zien dat een vergelijkbare bias naar hogere inkomens ook aanwezig was, zoals bij
de HOTHOR en de eigen woning query. Een verklaring hiervoor is de aankoop van een huis,
waarbij verschillende kosten aftrekbaar zijn en eenmalig voor een hoge teruggaaf kunnen zorgen.
Figuur 6. Verdeling uitgeworpen aangiftes naar inkomensgroep van de HOTHOR- query en
de eigen woning query
Alles tezamen genomen volgt uit bovenstaande dat het lastig is om op dit moment in de tijd
sluitend te kunnen analyseren hoe de detectie aan de Poort gewerkt heeft. Indien er geen nieuwe
informatie en data ter beschikking komt na nieuwe zoekacties, dan zal het selecterende effect van
de detectie aan de Poort en daarmee ruim 102 duizend van de via de Poort opgevoerde FSVregistraties onduidelijk blijven.
3.4. Tot slot
Uit het onderzoek volgt dat aangiften met gelijke fiscale karakteristieken geen gelijke kans
hadden om door de Poort aangemerkt te worden als een verhoogd risico op fraude, in intensief
toezicht terecht te komen en daarmee in FSV te worden geregistreerd. De directe gevolgen van
een FSV-registratie kunnen onder meer het afwijzen van betalingsregelingen en het afwijzen van
toegang tot de minnelijke schuldregeling natuurlijke personen zijn..
47
Door beperkte vastlegging van de doorvertaling van frauderisico-signalen in de werkprocessen
van de detectie aan de Poort is niet meer te achterhalen om welke reden een aangifte van een
47 PwC, Effecten FSV Particulieren, 22 december 2021.
30 | Onderzoek Query’s aan de Poort
burger is aangemerkt voor behandeling in intensief toezicht. Wij adviseren de Belastingdienst dan
ook om voor de werkzaamheden aan de Poort te onderzoeken hoe de risicoselectie conform
bestaande richtlijnen (denk bijvoorbeeld aan OESO) kan worden ingericht.
Verder hadden wij verwacht dat op basis van de Archiefwet en de Selectielijst voor de
administratieve neerslag van de Belastingdienst/Centrale Administratie48, de databestanden van
het proces detectie aan de Poort zouden zijn gearchiveerd. In de Selectielijst staat beschreven
dat voor de inkomensheffing bestanden en informatie 12 jaar na belastingjaar gearchiveerd
moeten worden voor het proces van massaal en geautomatiseerd verwerken van aangiften,
waarvan de uitvalbehandeling en het uitvoeren van bestandscorrecties onderdeel zijn.49 Wij
adviseren de Belastingdienst bij toekomstige werkzaamheden aan de Poort, dan wel bij
processen die daar sterk mee vergelijkbaar zijn, voor de medewerkers duidelijk te hebben welke
werkzaamheden gearchiveerd moet worden.
Daarnaast hebben wij in overleg met de opdrachtgever driemaal gevraagd om binnen de
Belastingdienst onderzoek te doen naar de beschikbaarheid van data. Deze data zijn in deze
uitvragen zeer partieel naar boven gekomen (zie Secties 1.3.2 en 3.2.2). Gegeven het
versnipperde data landschap van de Belastingdienst is het niet uit te sluiten dat deze data ergens
binnen de Belastingdienst wel beschikbaar zijn. Indien deze data op een later moment boven tafel
komen, dan adviseren wij de repliceerbaarheid en reproduceerbaarheid van de detectie aan de
Poort alsnog te onderzoeken.
48 Zie Nationaal Archief, Selectielijst voor de administratieve neerslag van de Belastingdienst Centrale Administratie,
Vastgesteld Staatscourant 22488, 4 mei 2016. Volgens de website van het Nationaal Archief is de status van deze lijst
actueel.
49 Dit onderzoek betreft geen juridische analyse en hoe deze verplichting zich verhoudt tot de AVG is dan ook niet door
ons onderzocht.
31 | Onderzoek Query’s aan de Poort
A. Gebruikte afkortingen
ABS – Aanslagbelastingensysteem
AKI – ABS Klantinformatie
ANBI – Algemeen nut beogende instelling
DA – Definitieve aanslag
FLG – Fiscale loongegevens
FSV – Fraude Signalering Voorziening
HOTHOR – Hoge teruggave hoog risico
IH – Inkomensheffing
IT – Intensief toezicht
PGA – Persoonsgebonden aftrek
ROW – Resultaat uit overige werkzaamheden
RPGA – Restant persoonsgebonden aftrek
UWB – Uitworpbewering
VA – Voorlopige aanslag
VIA – Vooraf ingevulde aangifte
VT – Voorlopige teruggaaf
32 | Onderzoek Query’s aan de Poort
B. Bronnenlijst
Belastingdienst, 20120601_2012-06-01 PLAN VAN AANPAK SYSTEEMFRAUDE IH.docx, 1 juni 2012
Belastingdienst, 2012-03-26 Memo UWB H 1000.doc, 26 maart 2012
Belastingdienst, 2012-11-15 Memo Fraudedetectie aan de poort vanaf 1 januari 2013.doc, 15 november 2012
Belastingdienst, 2012-12-02 Memo werken in de actualiteit.doc, 2 december 2012
Belastingdienst, 2013-01-08 Memo praktische tips uitworpbehandeling VT verzoeken 2013.doc, 8 januari 2013
Belastingdienst, 2013-02-25 Memo reductie uitworp VT-proces.docx, 25 februari 2013
Belastingdienst, 2013-03-08 Memo specifieke zorgkosten 2011.doc, 8 maart 2013
Belastingdienst, 2013-03 13 Memo input voor intervisiedag systeemfraude.doc, 13 maart 2013
Belastingdienst, 2013-05-15 HISTORIE VTA TEAM EN BEGIN SYSTEEMFRAUDE.docx, 15 mei 2013
Belastingdienst, 2013-05-28 Utrecht Boeven vangen aan de poort.ppt, 28 mei 2013
Belastingdienst, 2013-05-28 aanvulling boeven vangen.xls, 28 mei 2013
Belastingdienst, 2013-06 Werkwijze VT aanpak.docx, 5 juni 2013
Belastingdienst, 2013-07-18 Memo input voor aanpassing beleid, wet- en regelgeving en_ systemen IH.doc, 18 juli 2013
Belastingdienst, 2013-10-25 Memo Lenen voor iedereen.doc, 15 oktober 2013
Belastingdienst, 2013-10-28 Memo HOTHOR in 2014.docx, 29 oktober 2013
Belastingdienst, 20131128 VA lopende belastingjaar.docx, 28 november 2013
Belastingdienst, 2014-02-05 Memo Werkzaamheden aan de Poort 2014 HUTO.docx, 17 januari 2014
Belastingdienst, 2014-04-29 Blokkeren en deblokkeren AKI. Info voor overleg 1 mei 2014.doc, 29 april 2014
Belastingdienst, 2014-05-09 Verslag eerste Triaal 2014.pdf, 9 mei 2014
Belastingdienst, 2014-07-11 Verslag eerste halfjaar 2014.doc, 11 juli 2014
Belastingdienst, 2014-09-03 Verslag eerste Triaal 2014.doc, 3 september 2014
Belastingdienst, 2014-10-08 Memo Aandacht voor AKI.docx, 8 oktober 2014
Belastingdienst, 2014-10-08 Memo Keuzes maken dat doe je zelf def.docx, 8 oktober 2014
Belastingdienst, 2014-11-20 MOMENT VAN QUERY.docx, 20 november 2014
Belastingdienst, 2014 Beleid H 1000.docx, januari 2012
Belastingdienst, 2015-01-15 Concept JAARVERSLAG 2014 PROJECT SYSTEEMFRAUDE IH.docx, 15 januari 2015
Belastingdienst, 2015-03-30 Memo gedachten en opdracht M2 Fraude PDB.docx, 30 maart 2015
Belastingdienst, 2015-04-08 Langere termijn effectmeting aanpak systeemfraude IH.docx, 8 april 2015
Belastingdienst, 2015-04-08 Preventie- en overige resultaten 1043.docx, 8 april 2015
Belastingdienst, 2015-07-17 Memo Detectie aan De Poort vanaf 1 januari 2016.docx, 17 juli 2015
Belastingdienst, 2015-09-16 VERSLAG OVERLEG DETECTIE AAN DE POORT.docx, 16 september 2015
Belastingdienst, 2016.1.ABS. Papier Binnenland 6 maart 2017.docx, 2017
Belastingdienst, 2016-10-17 HOTHOR concept memo.docx, 18 oktober 2016
Belastingdienst, 2016.2E.ABS.AKI 1043, 9044 en 9045.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.2P.ABS.AKI 1043, 9044 en 9045.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.3.BWA.Loonverschillen electronische aangiften.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.4.BWA Tekstveld giften.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.5.BWA Tekstveld EW.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.6.BWA Specificatie SZK.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.7.ABS. C biljetten Papier.docx, 2017
33 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Belastingdienst, 2016.8.BWA.C biljetten electronisch.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.9.BWA. Restgroep.docx, 2017
Belastingdienst, 2016.12.BWA. Negatief ROW en AK bij PU.docx, 2017
Belastingdienst, 2017.05 Poortwachter mei 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.06 Poortwachter juni 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.07 Poortwachter juli 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.08 Poortwachter augustus 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.09 Poortwachter september 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.1.ABS. Papieren Binnenland.docx, januari 2018
Belastingdienst, 2017.10 Poortwachter oktober 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.11 Poortwachter november 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.12 Poortwachter december 2017.xlsx, 2017
Belastingdienst, 2017.2E.BWA.Elektronisch AKI 1043, 9044 en 9045 v 1.docx, december 2017
Belastingdienst, 2017.2P.ABS.Papier AKI 1043, 9044 en 9045 v 1.docx, januari 2018
Belastingdienst, 2017.3.BWA.Loonverschillen electronische aangiften v2.docx, februari 2018
Belastingdienst, 2017.4.BWA Tekstveld Giften.docx, januari 2018
Belastingdienst, 2017.5.BWA Tekstveld Eigen Woning.docx, januari 2018
Belastingdienst, 2017.6.BWA Specificatie SZK.docx, januari 2018
Belastingdienst, 2017.9.BWA. Restgroep.docx, januari 2018
Belastingdienst, 2017.VT met UWB.docx, 2016
Belastingdienst, 2017.VT zonder UWB.docx, 2016
Belastingdienst, 2018.01 Poortwachter mei 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.02 Poortwachter mei 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.03 Poortwachter mei 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.04 Poortwachter mei 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.05 Poortwachter mei 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.06 Poortwachter juni 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.07 Poortwachter juli 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.08 Poortwachter augustus 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.09 Poortwachter september 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.10 Poortwachter oktober 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.11 Poortwachter november 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.12 Poortwachter december 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, 2018.VT.Z. van 10 november 2017 v2.docx, 2018
Belastingdienst, 2019.01 Poortwachter mei 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.02 Poortwachter mei 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.03 Poortwachter mei 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.04 Poortwachter mei 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.05 Poortwachter mei 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.06 Poortwachter juni 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.07 Poortwachter juli 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.08 Poortwachter augustus 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.09 Poortwachter september 2019.xlsx, 2019
34 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Belastingdienst, 2019.10 Poortwachter oktober 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.11 Poortwachter november 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019.12. 2020-01.13 Poortwachter december 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, 2019 Memo Ongestructureerde aanvullingen versie 0.3.docx, 22 mei 2019
Belastingdienst, 20200520_Concept feitenrelaas versie0.2 TL.docx, 20 mei 2020
Belastingdienst, 20200601_Concept feitenrelaas versie0.7.docx, 1 juni 2020
Belastingdienst, 2020-02-24 Evaluatierapport Systeemfraude IH VT 24 februari 2020 Definitief.pdf, 20 februari 2020
Belastingdienst, 2020-05-13 Memo kwaliteitscollege systeemfraude.docx, 15 mei 2020
Belastingdienst, 2020.2E.ABS AKI 1043 en 1044.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.2E.ABS Electronisch AKI 1043 en1044.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.2P.ABS AKI IT 1043 en 1044.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.2P.ABS Papier AKI 1043 en1044.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.3.ABS Loonverschillen electronische aangiften.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.3.ABS.Loonverschillen electronische aangiften.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.5.ABS. Financieringskosten EW.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.5.ABS.Financieringskosten EW electronische aangiften.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.6.ABS specificatie SZK.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.6.ABS. Specificatie SZK.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.9.ABS Restgroep.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.9.ABS. Restgroep.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.11.ABS Voorraadsanering Intensief Toezicht.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.11.ABS Voorraadsanering Intensief Toezicht.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.13.ABS Wajong-bijstand.docx, 2021
Belastingdienst, 2020.13.ABS. Wajong-bijstand.xlsx, 2021
Belastingdienst, 2020.VT.Z van 21 februari 2020BV.xlsx, 21 februari 2020
Belastingdienst, 20210310 Werkinstructies analyseren query’s ‘de Poort’ Particulieren, 2020 vi1.0.pdf, maart 2021
Belastingdienst, 2021.08.24 Versie (1.0).GEB’Analyse aan de Poort’.DEF.docx, 24 augustus 2021
Belastingdienst, 2021.09.15 Memo appreciatie (door IVenD) GEB’Analyse aan de Poort’ – versie 1.0.docx, 15 september
2021
Belastingdienst, 37.2015.ABS Verzamelquery 2015 Binnenland.docx, 2017
Belastingdienst, Afspraken reductie detectie aan De Poort d.d. 8 februari 2019.docx, 11 februari 2019
Belastingdienst, Aanpak systeemfraude IH Memo nov 2014.docx, 13 november 2014
Belastingdienst, Aanvullende vragen 26 mei 2020.docx, 26 mei 2020
Belastingdienst, Analyseren query’s ADP, CAP, vi1.0 IST.pdf, November 2020
Belastingdienst, Analyseren query’s ADP, CAP, vi1.1 IST.pdf, februari 2021
Belastingdienst, Analyseren query’s ADP, Particulieren, vi1.0, IST.pdf, November 2020
Belastingdienst, Analyseren query’s ADP, Particulieren, vi1.1 IST.pdf, februari 2021
Belastingdienst, Document 1.docx, 2018
Belastingdienst, Document 4.docx, 20 mei 2020
Belastingdienst, Fraude plaatje oktober 2015.pdf, 2015
Belastingdienst, Fraude nov 2015.pdf, 1 november 2015
Belastingdienst, Fraudeposten uit query 08-12-09.xls, 2009
Belastingdienst, Fraudevisie 2013 Belastingsdienst.doc, 2013
35 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Belastingdienst, Generieke werkwijzer risicodetectie en selectie IH ADP_vi1.0, IST.pdf, november 2020
Belastingdienst, Generieke werkwijzer risicodetectie en selectie IH ADP_vi1.2, IST.pdf, februari 2021
Belastingdienst, Handhavingsplan fraude 2017.pdf, 14 december 2016
Belastingdienst, Handleiding analisten aan De Poort IT.docx, 9 maart 2020
Belastingdienst, Handleiding analisten aan De Poort IT.002.docx, 9 maart 2020
Belastingdienst, Handleiding analisten aan De Poort versie 2018.10 van 15 oktober 2018.docx, 15 oktober 2018
Belastingdienst, Handleiding analisten aan De Poort versie 1 september 2016.docx, 1 september 2016
Belastingdienst, Handleiding analisten aan De Poort versie 2017.03.d.d. 8 maart 2017..docx, 16 maart 2017
Belastingdienst, Handleiding analisten aan De Poort versie 2018.02.d.d. 22 maart 2018..docx, 27 februari 2018
Belastingdienst, Handleiding analisten versie 2014 003 van 17 maart 2014.docx, 17 maart 2014
Belastingdienst, Handleiding analisten versie 2015 005 van 15 april 2015.docx, 15 april 2015
Belastingdienst, Jaarplan-Toezicht-Particulieren-2017.pdf, februari 2-17
Belastingdienst, Kwaliteit fraudedetectie aan de Poort.docx, 7 juli 2016
Belastingdienst, Mailwisseling 2016 detectie aan de poort systeemfraude en strafzaken.docx, 16 juni 2016
Belastingdienst, [Medewerker] Detectie aan de Poort.docx, 17 december 2019
Belastingdienst, Memo maatregelen VT-en rekeningnummerfraude.doc, 8 oktober 2007
Belastingdienst, Memo ‘Selectie aan de Poort’.pdf, 8 januari 2019
Belastingdienst, Memo VT-fraude 2009 HOTHOR.doc, 22 september 2009
Belastingdienst, Moeten we de AKI registratie handhaven of herzien.docx, 11 juli 2016
Belastingdienst, Nota voor [Medewerker].doc, 15 november 2007
Belastingdienst, Nummer 1. DA 2014 Papieren aangiften BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 1. DA 2015 Papier binnenland uit ABS.doc, 28 december 2015
Belastingdienst, Nummer 10. DA 2014 Speciaal tekst spec zorgkosten BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 10. DA 2015 Regulier HOTHOR Binnenland.docx, 28 december 2015
Belastingdienst, Nummer 11. DA 2014 AKI 1043 posten BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 11. DA 2015 C-biljetten BTL.docx, 24 januari 2016
Belastingdienst, Nummer 12VS. DA 2014AKI 1043 voorraadsanering.docx, 3 december 2015
Belastingdienst, Nummer 13. VT of VA 2015 met UWB.doc, 24 oktober 2014
Belastingdienst, Nummer 13. DA 2015 loonverschillen elektronisch vanuit BWA.docx, 12 januari 2016
Belastingdienst, Nummer 2A. DA 2014 loonverschillen BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 2. DA 2014 loonverschillen.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 2. DA 2015 AKI 1043 posten ABS v2.docx, 21 januari 2016
Belastingdienst, Nummer 2016 12 VT SMP met UWB.docx, 8 december 2015
Belastingdienst, Nummer 2016 14 VT SMP zonder UWB versie 2.docx, 27 november 2015
Belastingdienst, Nummer 3. DA 2014 Hoge aftrekposten exclusief EW.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 3. DA 2015 Speciaal tekstveld schulden Box 3 BWA.docx, 3 december 2015
Belastingdienst, Nummer 4. DA 2014 Negatieve inkomsten EW.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 4. DA 2015 Speciaal tekstveld Giften BWA.docx, 3 december 2015
Belastingdienst, Nummer 5. DA 2014 C-biljetten BTL BWA 2.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 5. DA 2015 Speciaal tekstveld EW BWA.docx, 3 december 2015
Belastingdienst, Nummer 6. DA 2014 Niet door fraudequery’s geraakte HOTHOR-posten IH 2014.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 6. DA 2015 Special tekstveld specifieke zorgkosten BWA.docx, 12 januari 2016
Belastingdienst, Nummer 7. DA 2014 Speciaal tekstveld schulden Box 3 BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
36 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Belastingdienst, Nummer 7. DA 2015 C-biljetten ABS papier.docx, 19 januari 2016
Belastingdienst, Nummer 8. DA 2014 Speciaal tekstveld Giften BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 8. DA 2015 C-biljetten BWA versie 28012016.docx, 19 januari 2016
Belastingdienst, Nummer 9. DA 2014 Speciaal tekstveld EW BWA 15 februari 2015.doc, 15 februari 2015
Belastingdienst, Nummer 9. DA 2015 Restgroep.docx, 12 januari 2016
Belastingdienst, Onderzoek fiscale behandeling 1043, 1 april 2021
Belastingdienst, OPD-QRG3727 Verzamelquery 2017 Binnneland.docx, juli 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3743 Fraude 2015 DA AKI TOTAAL.docx, 3 december 2015
Belastingdienst, OPD-QRG3748 Fraude 2015 HOTHOR.docx, 2017
Belastingdienst, OPD-QRG3763 Fraude 2016 HOTHOR.Binnenland LPV2.docx, 5 december 2016
Belastingdienst, OPD-QRG3764 Fraude 2016 ABS.HOTHOR Buitenland.docx, 5 december 2016
Belastingdienst, OPD-QRG3766 Fraude 2016 Verzamelquery Binneland.docx, juli 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3767 Fraude 2016 C biljet Papier Buitenland.docx, augustus 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3768 Fraude 2016 C biljetten Elektronisch Buitenland.docx, augustus 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3770 Fraude 2017 VA2018 met uitworp.docx, november 2017
Belastingdienst, OPD-QRG3780 Fraude 2017 ABS.HOTHOR Binnenland.docx, 19 december 2017
Belastingdienst, OPD-QRG3781 Fraude 2017 C biljetten papier incl AKI Buitenland.docx, januari 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3782 Fraude 2017 ABS.HOTHOR Buitenland.docx, 19 januari 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3783 Fraude 2017 ABS.M biljettenBuitenland.docx, januari 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3784 Fraude 2017 BWA.C-biljetten elektronisch incl AKI Buitenland.docx, januari 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3785 Fraude 2017 Voorraadsanering 2017, juni 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3786 Fraude 2017 Studiekosten en andere scholingsuitgaven 2017, oktober 2018
Belastingdienst, OPD-QRG3789 Fraude 2018 ABS Binneland.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3790 Fraude 2018 ABS Elektronisch AKI 1043, 9044 en 9045.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3791 Fraude 2018 ABS Papier AKI 1043, 9044 en 9045.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3792 Fraude 2018 ABS Loonverschillen electronische aangiften.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3793 Fraude 2018 ABS specificatie SZK.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3794 Fraude 2018 ABS Restgroep.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3795 Fraude 2018 ABS HOTHOR Binnenland.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3796 Fraude 2018 ABS Studiekosten en andere scholingsuitgaven.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3797 Fraude 2018 ABS Wajong-bijstand.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3798 Fraude 2018 ABS.M biljetten.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG3798 Fraude 2018 ABS.C-biljetten papier incl AKI.docx, 2019
Belastingdienst, OPD-QRG6512 2019.1.ABS Papier binnenland uit ABS.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6513 2019.2E.ABS Elektronisch AKI 1043, 9044 en 9045.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6514 2019.2P.ABS Papier AKI 1043, 9044 en 9045.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6515 2019.3.ABS Loonverschillen electronische aangiften.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6516 2019.6.ABS specificatie SZK.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6517 2019.9.ABS Restgroep.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6518 2019.10.ABS HOTHOR Binnenland.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6519 2019.12.ABS Studiekosten en andere scholingsuitgaven.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6520 2019.13.ABS Wajong-bijstand.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6521 2019.1CE.ABS.C-biljetten elektronisch incl AKI.docx, 2020
37 | Onderzoek Query’s aan de Poort
Belastingdienst, OPD-QRG6522 2019.1CP.ABS.C-biljetten papieren incl AKI.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6523 2019.1M.ABS.M-biljetten.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6524 HOTHOR 2019 Buitenland ABS IH 2019.docx, 2020
Belastingdienst, OPD-QRG6525 DA2019 Voorraadsanering Intensief toezicht.docx, 2020
Belastingdienst, Poortwachter december 2018.xlsx, 2018
Belastingdienst, Poortwachter december 2019.xlsx, 2019
Belastingdienst, SOLL proces detectie aan de Poort v0_4.ppt, 1 maart 2019
Belastingdienst, Vraag 2 – NIEUWE TEKSTEN 2008 en 2009.docx, 18 juni 2020
Belastingdienst, VT HOTHOR 2016 en 2017.docx, 7 december 2016
Tweede Kamer, vergaderjaar 2010-2011, 32 740, nr. 1.
38 | Onderzoek Query’s aan de Poort
C. Analyseverantwoording
C.1. Beschikbare data
C.1.1. Ontvangen query’s
Ten behoeve van dit onderzoek hebben wij van de Belastingdienst de output van 24 query’s
ontvangen die gedraaid zijn in de kalenderjaren 2017 – 2019. De query’s selecteerden aangiften
voor de belastingjaren 2016 – 2018. Output van de overige query’s die in dezelfde periode
werden gedraaid en query’s ook eerdere aangiften selecteerden, konden niet worden opgeleverd
door de Belastingdienst omdat de unieke identificatiecode van deze query’s kon worden
achterhaald in de beschikbare documentatie. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de
query’s waarvoor wij output hebben ontvangen.
C.1.2. Output van de analisten
De output van de analyse van de analisten was voor de onderzoekjaren niet meer beschikbaar.
Echter, uit ons eerdere onderzoek naar de effecten van FSV bij de directie Particulieren en MKB
weten we dat een door de analisten opgevoerde AKI 1043 leidde tot een registratie in FSV. Voor
ons eerdere onderzoek naar de effecten van FSV bij de directie Particulieren hebben we een
kopie van de gehele FSV-database ontvangen, inclusief de registraties die ooit verwijderd zijn.
FSV werd gebruikt in de periode van 2013 tot begin 2020.
De kopie van FSV bevat in ieder geval alle in februari 2020 in FSV geregistreerde AKI 1043

Onderzoek Query’s aan de Poort

JOUW VERHAAL OOK OP DEZE SITE?

Stuur een mail! Ik interview je graag!

BLIJF OP DE HOOGTE

AANMELDEN NIEUWSBRIEF

Kies hier een onderwerp! Handig en overzichtelijk!

Recente berichten