De ‘methode-Laurentien’ voor afhandeling van de schade van toeslagenouders is met een uitkering van gemiddeld 114.000 euro per gedupeerde veel guller dan de regeling van het ministerie. Vooralsnog is de methode niet sneller. 42 ouders tekenden tot nu toe een zogenoemde collectieve vaststellingsovereenkomst.
Charlotte Huisman 15 maart 2024, 10:57
Prinses Laurentien in gesprek met toeslagenouders. Beeld Harry Cock / de Volkskrant
Dit blijkt uit het rapport over de eerste ervaringen met de nieuwe werkwijze, dat de Stichting Gelijkwaardig Herstel donderdag zelf publiceerde. Met steun van prinses Laurentien hebben toeslagenouders een methode ontwikkeld die de vastgelopen schadeafhandeling van de toeslagenaffaire vlot moet trekken. Staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen, VVD) besloot het plan een kans te geven, met 4,5 miljoen euro subsidie voor de uitvoering. De schadevergoeding zelf komt uit de grote pot die het Rijk beschikbaar stelt.
In oktober begon de Stichting Gelijkwaardig Herstel een proef met de collectieve vaststellingsovereenkomst. Ruim dertienhonderd gedupeerden hebben zich inmiddels aangemeld. Zij worden gekoppeld aan een zogenoemd luisterend schrijver, die moet optekenen wat er in hun leven is gebeurd sinds de onterechte terugvorderingen van de Belastingdienst. Tweeduizend vrijwilligers staan inmiddels paraat om die verhalen vast te leggen.
Vervolgens berekent een professionele schadeanalist de bijpassende schadevergoeding op grond van de beschreven gebeurtenissen, zoals verbroken familiebanden, het stoppen van een studie of het verlies van een baan – de vergoedingen zijn gebaseerd op de gangbare letselschadepraktijk. Als de ouder akkoord is met het berekende bedrag wordt de overeenkomst ondertekend.
Volkomen vastgelopen
De methode moet een alternatief bieden voor de door het ministerie ingestelde Commissie Werkelijke Schade, die volkomen is vastgelopen. Daar kunnen ouders heen als zij hun aanvullende schade vergoed willen hebben, buiten de te veel teruggevorderde kinderopvangtoeslag. Ze moeten daar per schadepost een causaal verband kunnen aantonen met de toeslagenaffaire, wat jaren na dato lastig is.
Ruim drieduizend ouders hebben zich bij deze commissie gemeld, die ongeveer vier zaken per week afrondt. Het ministerie verwacht dat ongeveer eentiende van de 34 duizend erkende toeslagengedupeerden een berekening willen van hun aanvullende schade.
De methode-Laurentien is in de opstartfase vooralsnog niet veel sneller. Opvallend is bovendien dat het uitgekeerde schadebedrag gemiddeld ruim het dubbele is van dat van de Commissie Werkelijke Schade. Een officiële reactie heeft het ministerie nog niet gegeven, maar bronnen achter de schermen zeggen dat er grote zorgen zijn over de hoogte van de berekende bedragen bij de nieuwe methode.
‘Vanuit wantrouwen’
Betrokkenen vrezen voor een stormloop op de collectieve vaststellingsovereenkomst. De angst is dat calculerende gedupeerden uitvogelen wat ze moeten vertellen om tot een hoge schadeberekening te komen. Daarover zouden al verhalen rondgaan in besloten groepen van toeslagenouders op sociale media.
Onervaren luisterend schrijvers zouden het verhaal van de ouders klakkeloos opschrijven en er zouden te weinig bewijsstukken worden gevraagd. Prinses Laurentien ergert zich aan deze suggestie ‘vanuit wantrouwen’, zei zij eerder in een podcast. ‘Wij werken vanuit vertrouwen, maar vragen wel om onderbouwing met documenten.’
De samenwerking tussen het ministerie en de Stichting Gelijkwaardig Herstel loopt stroef, is te lezen in het rapport. De ambtenaren en de betrokkenen bij de stichting ‘spreken niet altijd dezelfde taal’. Bronnen rond de stichting zeggen dat het ministerie in hun ogen te zeer de nadruk legt op de hoogte van de uitgekeerde bedragen en de snelheid van het proces.
Gehoord en erkend
Dat terwijl het grondidee van de methode is dat de ouder de eigen regie heeft en het proces op eigen tempo doorloopt. De deelnemende ouders waarderen deze werkwijze en voelen zich gehoord en erkend, blijkt uit de eerste ervaringen. De stichting beklemtoont ook dat de uitvoeringskosten van deze methode heel laag zijn vergeleken de andere onderdelen van de hersteloperatie. De aan de ouders uitgekeerde bedragen zijn dan ook niet te hoog, maar doen juist recht aan het jarenlange leed.
Het ministerie vindt op zijn beurt de Stichting Gelijkwaardig Herstel te eigengereid. Bronnen rond het ministerie zeggen dat de staatssecretaris meer wil kunnen bijsturen, bijvoorbeeld bij de uitgekeerde bedragen. De betrokkenheid van een prinses wordt als ingewikkeld ervaren.
De proef loopt achter op schema. De bedoeling was dat in januari de eerste evaluatie zou verschijnen. Dit rapport is nu gepubliceerd net voor het commissiedebat in de Tweede Kamer aanstaande dinsdag over de schadeafhandeling van de toeslagenaffaire.
Voor staatssecretaris De Vries is dit document nog niet de evaluatie die zij nodig heeft om te kunnen beslissen of zij de methode op deze wijze grootschalig gaat inzetten. Daarvoor zijn volgens haar nog te weinig vaststellingsovereenkomsten gesloten, schrijft zij aan de Tweede Kamer. ‘Het is onze gezamenlijke inzet om van deze route een succes te maken.’
LEES OOK
Geselecteerd door de redactie
NIEUWS
Voorzitter commissie toeslagenouders al na acht maanden weggestuurd om trage afhandeling
NIEUWS
Kansrijk plan voor snellere schadevergoeding toeslagenouders, met steun van prinses Laurentien
REPORTAGE
In Number 90 werken de toeslagenouders met de overheid aan een revolutie