Kindertoeslagaffaire

Traditionele kruideniersmentaliteit treft vooral de kwetsbaren

Bureau van Keken

Bureau van Keken

30 december 2024 om 06:00

Traditionele kruideniersmentaliteit treft vooral de kwetsbaren

Meer dan tien miljard euro!

Dat is het bedrag dat geregeld over de verontwaardigde lippen rolt als de zeer moeizame hersteloperatie van het toeslagenschandaal ter sprake komt. Afgelopen week kwam dat dus ook weer aan bod, toen prinses Laurentien door De Telegraaf werd geïnterviewd.

Tot augustus was zij voorzitter van Stichting (Gelijk)waardig Herstel, een organisatie die ouders bijstaat die door het toeslagenschandaal zijn getroffen. Zij legde die taak neer nadat zeker acht ambtenaren van het ministerie van Financiën haar anoniem in de pers beschuldigden van grensoverschrijdend gedrag.

Op dat departement heerst al langer sluimerende onvrede over wat al snel de methode-Laurentien is gaan heten: luisteren naar de ouders, hun verhalen opschrijven en met behulp van experts het leed (van scheidingen tot uithuisgeplaatste kinderen) in een geldbedrag proberen te vatten.

Die bedragen, dikwijls hoger dan een ton, leidden tot gefronste wenkbrauwen bij het door exceldocument-gedreven ministerie. De proef werd stopgezet.

De prinses, schreven de Telegraaf-interviewers, schoot vol. ‘Het allerergst bij alles dat toen is gezegd, is dat de ouders voelen dat het wéér niet om hen draait.’

Duizenden dossiers liggen nog steeds te wachten op herstel. Achter die dossiers schuilen mensen die jarenlang door de staat zijn vermorzeld.

‘De hersteloperatie is met tien miljard euro nogal kostbaar geworden’, snerpten de interviewers. ‘Snapt u dat er een politieke werkelijkheid is waarin aan uitgaven een plafond zit omdat er anders ergens anders op moet worden bezuinigd, of de belastingen omhoog moeten?’

Tien miljard euro, dat is wat er volgens schattingen van het Openbaar Ministerie jaarlijks in de zorg wordt gefraudeerd. Dat is 10 procent van de 100 miljard euro die in de zorg omgaat.

Tien miljard euro, dat is ongeveer de helft van het bedrag dat de Nederlandse schatkist jaarlijks misloopt door belastingontduiking.

Tien miljard euro, dat is nog geen kwart van het totaalbedrag dat bedrijven aan steun kregen toen de corona-epidemie door Nederland raasde.

Tien miljard euro, dat is de verwachte strop voor de schatkist omdat de overheid van de Hoge Raad spaarders en beleggers moet compenseren.

In 2001 werd een systeem ingevoerd om belasting te heffen op spaargeld, aandelen en ander vermogen. Omdat de verantwoordelijke bewindslieden het te ingewikkeld vonden om de echte rente- of koerswinst te bepalen, werd er een fictief rendement vastgesteld van 4 procent waarover belasting werd geheven. Jarenlang spinden de vermogenden tevreden, want hun werkelijke winst overtrof het fictieve rendement ruimschoots. Maar toen daalden de aandelenkoersen en de rente en werd de fictieve rente plots een doorn in het oog van de beleggers en spaarders.

Ze stapten naar de rechter, en wonnen.

De miljarden die deze hersteloperatie gaat kosten, veroorzaken aanzienlijk minder beroering dan de bedragen die rondgaan voor het toeslagenschandaal. Het blijkt maar weer dat de beroemde kruideniersmentaliteit in Nederland meestal de meest kwetsbaren treft.

Terwijl een groot deel van die miljarden helemaal niet naar de gedupeerden gaat. De Algemene Rekenkamer berekende in mei dat van de destijds verwachte 8 miljard euro aan kosten voor de hersteloperatie, slechts 5,2 miljard euro bij de gedupeerden terecht kwam. De rest (2,8 miljard euro) verdween in de bureaucratische polder.

Tien miljard euro, het is inderdaad heel veel geld. Maar het is verontrustender dat de overheid het grootste naoorlogse schandaal dat zij zelf veroorzaakte, ook in 2024 nog lang niet heeft hersteld.

Steun mijn werk via de groene knop (‘ik neem mijn petje af’). Je kunt een abonnement nemen, maar ook eenmalig doneren.