Het toeslagenmoeras
‘Het hele systeem loopt vast’
Duizenden getroffenen van de toeslagenaffaire wachten nog steeds op genoegdoening. De afhandeling kan de enorme hoeveelheden aanmeldingen niet aan. De Commissie Werkelijke Schade biedt soelaas, doch slechts gedeeltelijk.
Evert de Vos en Roza Ybema
13 april 2022 – verschenen in nr. 15
Gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire in de Mars met de Moeders om aandacht te vragen voor het toeslagenschandaal, Rotterdam 11 november 2021© Peter Hilz / ANP
Waarom ze opeens de kinderopvangtoeslag van een groot aantal jaren moest terugbetalen? Ondernemer Paula Bouwer weet het nog steeds niet. Ze had een zakelijk conflict met de gemeente Amersfoort en belandde waarschijnlijk toen op een zwarte (fraude)lijst. Ze is ook gewisseld van accountant, misschien is er toen wat misgegaan. Feit is dat ze zestigduizend euro moest ophoesten. En dat was nog maar een deel van de schade. Er kwamen boetes bij en andere toeslagen die kwamen te vervallen. Tussen 2011 en 2019 betaalde ze elke maand duizend euro af. ‘We hadden het goed’, verzucht ze, ‘vóór de ellende begon. We waren helemaal niet arm.’
De gevolgen voor het leven van haar en haar gezin waren enorm. ‘Spaargeld en beleggingen verdampten, het vakantiehuis moest worden verkocht, de auto ging de deur uit en uiteindelijk moest ik de helft van mijn bedrijf verkopen’, somt ze op. En dan is er ook nog de psychische schade. ‘Ieder gezinslid heeft onder de stress geleden’, vertelt Bouwer. ‘We moesten psychologische hulp zoeken, de kinderen liepen studievertraging op, de studieschulden namen toe.’
Bouwer komt in aanmerking voor de hersteloperatie toeslagen die uiteindelijk in 2020 door het kabinet tijdens het zogenoemde ‘Catshuisbesluit’ is ingesteld. Maar wie denkt dat daarmee haar leed is geleden, komt bedrogen uit. De eerste horde – de lichte toets waarmee wordt vastgesteld of ze dertigduizend euro schadevergoeding mag ontvangen – nam ze vrij soepel. In februari 2021 diende ze een aanvraag in en drie maanden later stond het bedrag op haar rekening. Maar daarna bleef het angstaanjagend stil. Er kwamen alleen brieven van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) dat de integrale beoordeling van haar aanvraag nog meer vertraging had opgelopen. ‘Terwijl ik uiteindelijk meer dan honderdduizend euro schade heb’, zegt Bouwer. ‘Ik wil weer mijn gewone leven oppakken en dat is nog steeds onmogelijk.’
Bouwer is lang niet de enige. Vele duizenden getroffenen wachten nog steeds op genoegdoening. De hele hersteloperatie dreigt knarsend en piepend tot stilstand te komen, zo blijkt uit gesprekken met betrokkenen. De afhandeling gaat gebukt onder de enorme hoeveelheden aanmeldingen, bezwaren en ingebrekestellingen. Afgesproken termijnen worden overschreden en een onderbezette en overbelaste staf neemt vaak ondoorzichtige besluiten. Advocaten spreken van een ‘procedurele spaghetti’ en een ‘toeslagenmoeras’. ‘Op deze manier’, stelt een oppositiepoliticus die vanaf het begin nauw bij de affaire betrokken is en door vele gremia op de hoogte wordt gehouden, ‘gaat het nog wel tien jaar duren, en dan zijn de mensen die door de overheid keihard zijn aangepakt wéér de dupe.’ De grote vraag is dan ook of de nieuwe staatssecretaris van Toeslagen en Douane, Aukje de Vries, de komende weken de oplossing in lapmiddelen zoekt of daadwerkelijk structurele verbeteringen doorvoert.
Het zouden er enkele honderden zijn, later duizenden en nu staat de teller op meer dan vijftigduizend. Het ministerie van Financiën schatte het aantal gedupeerden van de toeslagenaffaire bij voortduring te laag in, zo blijkt uit de negen rapportages die inmiddels naar de Tweede Kamer zijn gestuurd. Daarnaast is de geleden schade vaak groter dan gedacht en moeten de gedupeerden veel verder in de procedure doordringen om hun recht te halen.
Van die vijftigduizend ouders die zich hebben gemeld, hebben na een eerste lichte toets 21.500 ouders dertigduizend euro schadevergoeding ontvangen, blijkt uit cijfers van december 2021.
De verwachting dat de helft van de erkende ouders hierna tevredengesteld zou stoppen met de procedure komt echter niet uit. Veruit het merendeel gaat door voor de zogenoemde integrale beoordeling, waarbij iedereen een persoonlijk zaakbehandelaar krijgt die berekent hoeveel geld ten onrechte is ingevorderd. Daar komt dan nog 25 procent bovenop, plus vijfhonderd euro per half jaar dat het leed duurde. Iemand die 24.000 euro onterecht heeft terugbetaald en daardoor acht jaar in de ellende zat, krijgt dan 24.000 + 6000 + 16 x 500 = 38.000 euro toegekend. Daar komt dan nog rente bij.
Maar bijna anderhalf jaar na instelling van de UHT zijn nog maar 5300 mensen klaar met deze integrale beoordeling. En zelfs zij dienen hierna nog vaak een bezwaar in of gaan naar de Commissie Werkelijke Schade (CWS) die voor schrijnende gevallen kijkt of een hogere vergoeding aan de orde is omdat ze hun huis moesten verkopen of hun baan kwijtraakten. De wachttijd voor de integrale beoordeling is inmiddels opgelopen tot meer dan een jaar.
‘Het hele systeem loopt vast en dat heeft de UHT aan zichzelf te wijten’, oordeelt advocaat Ilse Engwirda, die meer dan dertig cliënten bijstaat. ‘Voortdurend worden we geconfronteerd met slecht gedocumenteerde besluiten en berekeningen, we móeten wel in bezwaar gaan om de juiste cijfers boven tafel te halen. Geen enkele termijn wordt gehaald en dus móeten we wel een ingebrekestelling indienen. Voor één zaak moet ik soms wel zeven bezwaren, verzoeken en ingebrekestellingen indienen.’
‘Mijn oudste dochter werd gepest vanwege de kleren die ze aan had. Ik moest haar naar school slépen’
‘De organisatie is niet berekend op zoveel ouders’, stelt ook Remko Wijling (ruim zestig cliënten). ‘Er worden ook daarnaast zoveel verschillende besluiten genomen door de UHT dat je niet weet wat je weggooit als je niet in bezwaar gaat. Bij compensatiebesluiten zitten vaak geen stukken of berekeningen, dan is er maar één stap: in bezwaar gaan. Dan krijg je misschien een keer het dossier en kun je nalopen of het klopt.’
Dat begint al met het oordeel over de dertigduizend euro. Ouders krijgen telefonisch te horen of ze hiervoor in aanmerking komen. Een paar weken later krijgen ze een brief waarin tot voor kort alleen zeven standaard afwijzingsgronden stonden. Zoals: u heeft geen kinderen. Of: u heeft nooit kinderopvangtoeslag ontvangen. Welke volgens de UHT van toepassing was stond er niet bij. ‘Natuurlijk gaan mensen dan in bezwaar’, is de ervaring van Engwirda. ‘Ze voelen zich volstrekt niet serieus genomen.’
Daarna begint het lange wachten op de persoonlijk zaakbehandelaar. ‘Maar het is heerlijk als die er is’, zegt Engwirda. ‘Eindelijk heb je een mens, een mailadres en een telefoonnummer waarmee je kunt overleggen.’ Deze draagt het dossier vervolgens over aan een beoordelaar die een voorlopige beschikking afgeeft. ‘En daarover kun je het flink oneens zijn. De berekening is weinig inzichtelijk.’ De bezwaartermijn van zes weken is daarbij fataal, vindt Wijling. ‘Als je voor die tijd niets doet, staat het besluit vast. Je moet dus wel bezwaar indienen om de rechten van ouders te beschermen.’
De twee advocaten, die zeer regelmatig overleggen met collega’s, luiden dan ook de noodklok. ‘De regeling is nu zo ingericht dat ouders tot het einde toe moeten procederen om hun recht te halen.’
‘Ik waarschuw hier al dik een jaar voor.’ Tweede-Kamerlid Farid Azarkan (DENK) is al sinds het begin van de affaire, samen met collega’s Pieter Omtzigt en Renske Leijten, met de kwestie begaan. De problemen die de advocaten opwerpen zijn hem bekend en met name de lange wachttijden frustreren hem. ‘Dit zijn geen weerloze slachtoffers. Dit zijn mensen die veel kunnen, en wíllen, maar zolang hun zaak niet is behandeld, kunnen ze niet verder met hun leven.’
Vanaf het begin waarschuwde Azarkan al dat voor veel ouders de dertigduizend euro niet genoeg zou zijn. Staatssecretaris Van Huffelen sprak echter de verwachting uit dat minstens vijftig procent van de ouders hierna de procedure zou staken. ‘Helaas kreeg ik gelijk’, verzucht Azarkan. ‘Bij het laatste debat zei de staatssecretaris: “De eerlijkheid gebiedt me te zeggen, meneer Azarkan, dat dat misschien zeven of acht procent is.”’
Dat veel mensen ook na de integrale beoordeling van de UHT nog doorgaan, verbaast hem ook niet. ‘De compensatie is gewoon te laag. En dan gaat iedereen op zoek naar wat er nog meer te krijgen is. En geef ze eens ongelijk.’ De Commissie Werkelijke Schade, waar veel ouders daarna terechtkomen, gaat een kritiek punt in het proces worden. ‘Er zijn nu al honderden mensen op de CWS aan het wachten, en ze hebben er anderhalf jaar over gedaan om 69 zaken te behandelen. Je hoeft geen wiskundige te zijn om te zien dat dát je bottleneck is.’
‘We zijn bezig met een gevecht tegen het systeem en we moeten als commissie voorkomen dat we onderdeel van dat systeem worden.’ Frits van der Woude, in het dagelijks leven advocaat bij Kennedy Van der Laan, valt als lid van de Commissie Werkelijke Schade nog regelmatig van de ene verbazing in de andere. ‘Deurwaarders werden aangestuurd door computers. Er was sprake van ongekend onrecht’, blikt hij terug. ‘Tijdens de gesprekken zit ik regelmatig met een brok in mijn keel. Je vraagt je af: waarom heeft niemand zich om die mensen bekommerd?’
‘Sommige mensen vragen een miljoen en dan maken we duidelijk dat zulke bedragen er niet in zitten’
‘Die problematiek is overigens breder dan alleen de toeslagen’, vult voorzitter Hugo Fernandes Mendes hem aan. ‘Ik ben ook voorzitter van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en als je ziet hoe de overheid en ook de rechtspraak omgaan met het recht om asiel te vragen, is dat ook geen groot feest. En ook in de Bijstand, als iemand per ongeluk een fout maakt, wordt hij al vaak aangemerkt als fraudeur. De toeslagenaffaire is misschien uniek in de omvang, maar de hele samenleving accepteerde dat er hard werd opgetreden bij vermoedens van fraude. Ook de Kamer heeft dat in feite verordonneerd.’
De CWS is een onafhankelijke adviescommissie, benadrukken Van der Woude en Fernandes Mendes bij voortduring. De leden staan aan de kant van de ouders en voeren uitgebreide, soms emotionele gesprekken met hen. ‘Je hoort soms dingen die je in deze samenleving voor onmogelijk hield’, zegt Fernandes Mendes. ‘De manier waarop mensen bejegend werden, die onbeschrijflijke hardheid ging heel ver.’
Het gesprek is voor en van de ouder, stelt Fernandes Mendes: ‘Hij of zij heeft eindelijk de mogelijkheid om het verhaal te vertellen en wij helpen hen informatie te vinden die tot een schadevergoeding kan leiden. Dat is vaak een enorme opluchting.’ ‘Wij vragen: “Neemt u ons eens mee naar het moment dat die vijftigduizend euro werd teruggevorderd”’, zegt Van der Woude. ‘Dan begint het gesprek over soms wel tien jaar leed.’
Bij de commissie komen mensen die vragen om genoegdoening. Financieel én op het menselijke vlak. ‘Wij zijn géén rechtbank’, benadrukken de twee leden. ‘We horen de Belastingdienst ook niet.’ De ouders moeten de schade aannemelijk maken en er moet een causaal verband zijn met de terugvordering van de kinderopvangtoeslag. Dan gaat het bijvoorbeeld om de gedwongen verkoop van het huis, verlies van een baan met gevolgen voor het pensioen, studievertraging en het oplopen van de studieschuld. ‘Dat is allemaal goed te berekenen’, vindt Van der Woude. Maar hoe zit dat met een scheiding of het uithuisplaatsen van een kind? ‘Dat is natuurlijk lastig en heel emotioneel’, erkent hij. ‘Maar in de jurisprudentie zijn ook voor immateriële schade handvatten te vinden.’ De CWS adviseert vervolgens de UHT over de hoogte van het bedrag en die adviezen zijn tot nu toe vrijwel altijd opgevolgd.
Gedupeerden en advocaten loven de empathie en de persoonlijke benadering van de CWS. Toch is er ook kritiek. Ambtenaren van Financiën hebben inmiddels de bijnaam Commissie Willekeurige Schade voor de commissie verzonnen. Advocaten vinden de besluiten niet inzichtelijk. Geklaagd wordt er ook over de hoogte van vergoeding voor immateriële schade. ‘Er wordt hiervoor vaak vijfduizend euro toegekend’, weet advocaat Engwirda, ‘maar dat is natuurlijk een absurd bedrag als je kind het huis is uitgeplaatst.’
De kritiek is bij de commissie bekend. ‘“Willekeur” is nu eenmaal het gevolg van maatwerk’, reageren Fernandes Mendes en Van der Woude geprikkeld. ‘Elk geval is toch weer anders.’ ‘Sommige mensen vragen een miljoen’, zegt Fernandes Mendes over immateriële schade, ‘en dan maken we duidelijk dat zulke bedragen er niet in zitten.’ ‘In Nederland zijn de vergoedingen voor immateriële schade nu eenmaal niet zo hoog’, zegt Van der Woude. ‘En hoe vergelijk je dan het leed van ouders in de toeslagenaffaire met het leed van bijvoorbeeld ouders van wie een kind is doodgereden in het verkeer. Verlies, gemis en ander leed is op zichzelf nu eenmaal niet te vergoeden.’
Advocaten zouden ook graag schade-experts inschakelen om het advies van de CWS te toetsen. ‘Dat past niet in het laagdrempelige karakter van de commissie’, zegt voorzitter Fernandes Mendes. ‘Dan wordt het toch weer een soort rechtbank en al die experts zorgen ongetwijfeld weer voor flinke vertragingen.’ Het gevolg is dat sommige advocaten nu wachten met het aanbrengen van zaken bij de CWS. ‘Ik wil eerst meer duidelijkheid over de berekeningen’, zegt er eentje. Anderen overwegen zelfs de commissie te passeren en direct naar de civiele rechter te stappen omdat de regeling niet voldoet. ‘Heel dom’, reageert het tweetal geschrokken. ‘We bieden ouders een veilige en vooral snelle route voor een reële schadevergoeding. Bij ons hoeft het leed alleen maar aannemelijk gemaakt te worden, voor de rechter moet je het bewijzen. De gang naar de rechter is niet in het belang van de cliënten.’
In het begin werd ervan uitgegaan dat honderd, hooguit honderden ouders zich bij de CWS zouden melden. De teller staat nu echter al op 554 en de verwachting is dat het er duizenden gaan worden. Zelfs een getal van tienduizend wordt genoemd. De elf leden van de commissie en dertig ondersteunende juristen hebben sinds de start in juni 2020 155 adviezen uitgebracht, het maximum is nu tien tot twaalf adviezen per week. De behandeltijd kan zo beperkt worden tot drie tot zes maanden. Maar wat gebeurt er als zich tienduizend mensen melden? ‘We kunnen nog opschalen zonder dat de persoonlijke aanpak verloren gaat’, antwoordt Fernandes Mendes. ‘Maar daar zit natuurlijk wel een grens aan.’
‘De manier waarop mensen bejegend werden, die onbeschrijflijke hardheid ging heel ver’
Hoe kan de hersteloperatie weer vlotgetrokken worden? Hoe wordt voorkomen dat een nieuwe jarenlange verstopping ontstaat bij de Commissie Werkelijke Schade? Advocaat Remko Wijling heeft er wel ideeën over. ‘Het werk van de CWS zou naar voren geschoven moeten worden’, zegt hij, zodat cliënten direct zowel persoonlijke aandacht krijgen als daadkracht. ‘Dat je zegt: we gaan in één keer een dekkend compensatiebesluit nemen. Dat is dan niet tot aan de komma precies uw werkelijke schade, maar wel wat wij ongeveer denken dat het is. De regeling is nu zo ingekleed dat je gedwongen wordt om voor je echte schade naar de CWS te gaan. En als je dat weet te ondervangen, krijg je waarschijnlijk veel minder procedures.’ Een nog grotere stap zou het zijn om de al bestaande Wet collectieve afwikkeling massaschade in te zetten. ‘Ouders krijgen dan een bod en daarna kunnen ze beslissen of ze daarmee akkoord gaan, of verder willen gaan.’
‘Je doet het moeilijke gesprek, waarvan je weet dat het een keer moet gebeuren, pas helemaal aan het eind’, oordeelt ook Azarkan. ‘Dat moment van empathie zou je naar voren moeten halen.’ De UHT zou vervolgens bij de integrale beoordeling standaardbedragen moeten toekennen aan een aantal toetsbare situaties, stelt de politicus, niet alleen de basisschade. ‘Dan kun je zeggen: het is aantoonbaar dat het een scheiding heeft veroorzaakt, het is aantoonbaar dat je je kinderen van school hebt moeten halen, of dat je hierdoor in een depressie bent geraakt, et cetera. Ik ben erg voor de persoonlijke aanpak van de CWS, maar als je met tienduizenden gevallen te maken hebt, kun je dat beter standaardiseren. Dat betekent dat we in een aantal gevallen bij de neus genomen gaan worden, maar dat weegt niet op tegen de ellende van al die anderen. Voor ongekend onrecht moet je ongekende zaken uit het instrumentarium halen om mensen tegemoet te komen.’ Een andere oplossing die het Kamerlid voorstelt is het schrappen van de beoordelaar. ‘De persoonlijk zaakbehandelaar die het dossier klaarmaakt, zou zelf de beoordeling moeten doen. Dan gaat het veel sneller.’
Hij zal bij het debat over de tiende voortgangsrapportage, die deze week uitkomt, pleiten voor meer aandacht vanuit de politiek. ‘Dit is een heel belangrijk dossier, dus ik zou zeggen: we zetten hier geen staatssecretaris op, maar een soort commissaris. En die houdt zich alleen hiermee bezig. Dan krijgt dit enorme probleem de aandacht die het verdient.’
‘Ik volg nu EMDR -therapie om het trauma te verwerken.’ Zerrin Babur kwam in een horrorverhaal terecht. Zij en haar man werkten, dus gingen twee van hun vijf kinderen via een gastouderbureau naar de opvang. Maar plots was dat dicht en de man die het dreef was met de noorderzon vertrokken. ‘Ze hebben hem nog steeds niet gevonden.’ Maanden later kwam een brief van de Belastingdienst: of ze binnen zes weken dertigduizend euro kon betalen. ‘Ik had zelf de formulieren goed ingevuld, maar het gastouderbureau had niet de juiste informatie geleverd, zo bleek.’
De Belastingdienst legde beslag op de huur- en zorgtoeslag, zelfs op de ontslagvergoeding van haar man toen hij bij een reorganisatie ontslagen werd. Ze raakten hun huis kwijt en stonden vervolgens acht jaar onder bewindvoering. Een verschrikkelijke periode. ‘We hadden niet genoeg geld om van te leven, mijn oudste dochter werd zwaar gepest vanwege de kleren die ze aan had. Ik moest haar naar school slépen. Vrienden, familie en schoonfamilie geloofden niet meer dat het niet aan ons lag.’
De drie oudste kinderen hebben psychische problemen aan de periode overgehouden. Zelf kwam ze in de ziektewet terecht en verloor haar baan. ‘Ik had opeens een enorme inzinking.’
Ook Babur heeft inmiddels de eerste dertigduizend euro gekregen en wacht al meer dan een jaar op de integrale beoordeling. ‘De ingebrekestelling is inmiddels verstuurd.’ Ze laat haar zaak nu aan haar advocaat. ‘Want je gaat er helemaal kapot aan.’ Toch lukt het nog niet om haar leven weer op te pakken. ‘Elke keer speelt het trauma weer op.’
In een reactie laat het ministerie van Financiën weten dat zich inmiddels 53.000 gedupeerden hebben gemeld, waarvan er 25.000 als zodanig zijn aangemerkt. Het uitgangspunt blijft dat iedereen zorgvuldig en snel wordt geholpen, ook al zijn er inderdaad knelpunten. Van nieuwe melders wordt nu eerder – ‘aan de poort’ – gecontroleerd of ze bij het juiste adres zijn.
‘De Commissie Werkelijke Schade heeft er anderhalf jaar over gedaan om 69 zaken te behandelen’
Uit gesprekken met gedupeerden en advocaten komt een beeld naar voren van de hersteloperatie van de toeslagenaffaire die langzaam maar zeker vastloopt. Wettelijke termijnen worden bijna standaard overschreden, beslissingen worden zeer summier onderbouwd, en er wordt daarom een enorme hoeveelheid bezwaren en ingebrekestellingen ingediend. Herkennen jullie dit beeld?
Er ligt een grote opgave om alle ouders het herstel te bieden waar zij recht op hebben. Inmiddels hebben zich ruim 53.000 mensen aangemeld. Hiervan is bij circa 25.000 ouders vastgesteld dat zij gedupeerd zijn. Hoewel niet iedereen die zich heeft aangemeld ook daadwerkelijk gedupeerd is, moeten alle aanvragers wel de gelegenheid krijgen hun verhaal te doen en moeten ze wel beoordeeld worden. Dat vergt tijd. Uitgangspunt blijft dat de UHT ouders zorgvuldig wil blijven helpen.
Mensen hebben recht op de vergoeding voor het overschrijden van termijnen. In de negende voortgangsrapportage is ook al ingegaan op het niet-tijdig beslissen en het overschrijden van de termijnen; dat is inderdaad een knelpunt. In de tiende voortgangsrapportage zal een geactualiseerd beeld gegeven worden en wordt hier nader op ingegaan. Deze tiende rapportage wordt zeer binnenkort naar de Tweede Kamer gestuurd.
Een van de gevolgen is dat er duizenden zaken dreigen aan te komen bij de Commissie Werkelijke Schade en uiteindelijk bij de rechter, zo vrezen de advocaten. Hebben jullie deze vrees ook?
Tot nu toe hebben ruim vijfhonderd ouders de Commissie Werkelijke Schade (CWS) gevraagd om aanvullende compensatie. Ruim honderd dossiers zijn door de commissie beoordeeld. Ook op de CWS komen we in de tiende voortgangsrapportage uitgebreid terug, mede op basis van de tussenevaluatie van de CWS.
Welke mogelijkheden zien jullie voor het versnellen van de procedure?
We gaan in gesprek met gedupeerden voor wie de Catshuisregeling (dertigduizend euro, schulden kwijtschelden en oplossen) voldoende lijkt. Sommigen van hen geven namelijk aan dat zij het hoofdstuk graag willen afsluiten en verder willen gaan met hun leven. Daarnaast willen we bij nieuwe melders direct ‘aan de poort’ controleren of zij wel aan het juiste adres zijn. Als dat niet zo is, begeleiden we ze snel en goed naar de organisatie die ze wel kan helpen. De laatste maanden blijkt een groot deel van de nieuwe melders níet gedupeerd te zijn door de kinderopvangtoeslag. Dus hoe eerder zij op de goede plek komen, hoe meer aandacht er is voor hen die de hulp wel nodig hebben.
Deskundigen die we spraken stellen voor om het werk van de CWS naar voren te halen, waarbij duidelijk wordt aangegeven welke standaarden zijn aangehouden in vergelijkbare zaken. Wat vinden jullie hiervan?
Diverse betrokken partijen hebben inderdaad gevraagd om te kijken of er delen van de CWS naar voren kunnen worden gehaald, naar de integrale beoordeling. In de tiende voortgangsrapportage zullen we daar zoals afgesproken nader op ingaan.
Ook stellen mensen voor om eventueel ruimhartiger te vergoeden, maar dan wel met een vaststellingsovereenkomst waarmee een vervolgprocedure kan worden voorkomen. Overwegen jullie dit?
De vaststellingsovereenkomst is een oplossing die vanuit de ouders, Tweede Kamer en advocaten is aangedragen. Er zijn voldoende redenen om hier goed naar te kijken. In de tiende voortgangsrapportage zullen we hierop terugkomen.