Cor de Horde
Kantoor van de Belastingdienst in Amsterdam. Foto: Kim van Dam/ANP
In het kort
De Belastingdienst en de Uitvoeringsdienst Herstel Toeslagen werken met honderden schijnzelfstandigen.
De fiscus wordt juist geacht deze constructies bij andere organisaties aan te pakken.
Volgens het ministerie willen sommige onmisbare specialisten per se als zelfstandige werken.
Diensten van het ministerie van Financiën werken volop met zelfstandigen die gezien de aard van hun werkzaamheden eigenlijk in loondienst zouden moeten zijn. Dat constateert de Algemene Rekenkamer in het woensdag verschenen rapport over de boekhouding van het ministerie. De zogeheten schijnzelfstandigen werken bij de Belastingdienst en bij de dienst die de ouders die slachtoffer zijn van het toeslagenschandaal moet compenseren.
De vaststelling van de Rekenkamer is pijnlijk, omdat de Belastingdienst onder meer als taak heeft om bij bedrijven en instellingen schijnconstructies met zelfstandigen aan te pakken. Voor werkgevers en werkenden zijn zzp-constructies soms aantrekkelijk omdat ze fiscale voordelen opleveren, zoals de zelfstandigenaftrek. Die zijn in beginsel alleen bedoeld voor echte zelfstandigen die voor verschillende opdrachtgevers klussen.
Maar bij zowel de Belastingdienst als de Uitvoeringsdienst Herstel Toeslagen (UHT) werken driehonderd zelfstandigen die, ook volgens het ministerie zelf, ’te kwalificeren zijn als schijnzelfstandigen’, schrijft de Rekenkamer. Het ministerie huurt de medewerkers in via een tussenkantoor.
Status quo
Schijnzelfstandigheid ligt politiek gevoelig in Den Haag. Door de enorme fiscale voordelen is er enerzijds druk om scherp te controleren op misbruik. Anderzijds is handhaving lastig omdat er veel situaties zijn waarin niet meteen duidelijk is of er sprake is van een schijnconstructie. Daarom geldt er sinds 2016 een moratorium op de handhaving en worden er nauwelijks boetes gegeven. Wel moet de Belastingdienst doorgaan met controleren en aanwijzingen geven. Bij kwaadwilligheid zijn boetes nog steeds mogelijk.
Vorig jaar had de Rekenkamer al kritiek op deze vorm van gedoogbeleid. Maar nu blijkt dat de Belastingdienst zelf, samen met de UHT, van deze status quo profiteert. ‘Het Ministerie van Financiën, en in het bijzonder de Belastingdienst, moet uiteraard de fiscale wet- en regelgeving waarop zij de controle op de naleving doet, zelf correct naleven. Het kan negatieve gevolgen hebben voor de werkzaamheden van belastinginspecteurs en de geloofwaardigheid van de Belastingdienst als de leiding van de Belastingdienst bij de eigen organisatie honderden uitzonderingssituaties goedkeurt’, aldus het rapport van de Rekenkamer.
Hard nodig
In een reactie op de bevindingen schrijft minister Sigrid Kaag van Financiën ’te onderschrijven’ dat de fiscus de regels waarvan ze geacht wordt om er toezicht op te houden bij anderen, zelf netjes naleeft. Het probleem is echter dat sommige specialisten per se als zelfstandige en niet als rijksambtenaar willen werken. Als deze mensen niet meer aan de slag zouden mogen, zouden allerlei taken niet kunnen worden uitgevoerd. Wel draagt het ministerie premies af voor werknemersverzekeringen, wat eigenlijk niet hoeft bij zzp’ers.
Het ministerie is inmiddels aan het werk gegaan om zzp’ers zoveel mogelijk in dienst te nemen. Kaag verwacht dat daardoor bij de Belastingdienst het probleem snel kleiner wordt. Bij de toeslagendienst UHT verwacht de minister weinig succes. Onder grote politieke en maatschappelijke druk moet deze dienst vaart maken met het compenseren van de toeslagouders. ‘Om de versnellingsoperatie waar te kunnen maken, is inhuur van schijnzelfstandigen de komende periode onontkoombaar’, schrijft Kaag.
De Rekenkamer heeft wel enig begrip voor het ministerie, maar stelt ook dat de situatie bewijst dat ‘de aanpak van schijnzelfstandigheid noodzakelijk is’.
Lees het volledige artikel: https://fd.nl/politiek/1476533/belastingdienst-moet-controleren-op-schijnzelfstandigen-maar-werkt-er-zelf-volop-mee-mxe3caZVngaS