“Onrechtmatig is het als de computer van De Belastingdienst ‘OGS’ achter u naam zet. De Belastingdienst heeft jarenlang mensen op een zware lijst gezet vanwege hun afkomst of herkomst, of omdat zij deel uitmaakten van een bepaalde maatschappelijke of culturele groep, waarvan werd gedacht dat zij eerder geneigd zouden zijn om te frauderen. Als je eenmaal op die lijst stond en niet de juiste informatie gaf over bijvoorbeeld inkomen of over de kosten van de kinderopvang, dan werd ‘OGS’ aan je naam toegevoegd. Drie kleine letters, met heel grote gevolgen.
Die letters staan voor ‘Opzet of Grove Schuld’. We weten nu dat die drie letters automatisch met zich brachten dat je toeslagen werden stopgezet, dat wat je al had ontvangen werd teruggevorderd en dat je geen betalingsregeling kreeg. Je moest dan je complete schuld binnen twee jaar afbetalen en aan een schuldsaneringstraject werd niet meegewerkt.
Daar bleef het niet bij. Als gemeenten voor de beoordeling van een aanvraag voor een uitkering, een voorziening voor maatschappelijke ondersteuning of bij schuldhulpverlening informatie vroegen aan De Belastingdienst, dan werd ook gedeeld dat er problematische schulden waren die met opzet of door grove schuld zijn ontstaan. Informatie die helemaal niet mocht worden gedeeld en die nergens op was gebaseerd. Het was informatie die wel door gemeenten werd gebruikt, het kon zelfs leiden tot de inschatting dat je kinderen uit huis moesten worden geplaatst.
De zwarte lijst van De Belastingdienst is niet van papier. Het is een computersysteem. Het heeft als officiële naam de Fraude Signalering Voorziening (‘FSV’). Op 25 mei a.s. gaat de Tweede Kamer over dit systeem debatteren.
Ik hoop dat het debat ertoe leidt dat alle gemeenten worden verplicht om informatie over schuldenproblematiek van de 250.000 burgers (!) die in de FSV zijn opgenomen, uit hun datasystemen te verwijderen. Alleen dan kan worden voorkomen dat drie kleine letters een rol kunnen blijven spelen bij de beoordeling die een jeugdconsulent over uw geschiktheid als opvoeder, of een inkomensconsulent over uw betrouwbaarheid maken. Recht doen waar onrecht is gedaan, zeker. Maar voorkomen dat opnieuw onrecht wordt gedaan, is net zo belangrijk. Wat vindt u?
Bart Tromp is docent jeugdrecht en onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is daarnaast kinderrechter in de rechtbank Noord-Nederland. Hij schrijft deze opinie op persoonlijke titel.”